Người Lái Đò Sông Đà của Nguyễn Tuân là một tác phẩm xuất sắc trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Qua bài tùy bút, Nguyễn Tuân không chỉ tôn vinh vẻ đẹp hùng vĩ và thơ mộng của thiên nhiên Tây Bắc mà còn ngợi ca hình tượng người lao động đầy tài hoa và dũng cảm.
1. Tác Giả Nguyễn Tuân
Nguyễn Tuân (1910–1987) là một nhà văn nổi tiếng với phong cách sáng tác độc đáo, gắn liền với chủ nghĩa xê dịch và sự tài hoa trong nghệ thuật ngôn từ. Ông luôn tìm kiếm vẻ đẹp trong những điều bình dị, nhất là trong con người lao động. Tác phẩm Người Lái Đò Sông Đà nằm trong tập Tùy bút Sông Đà (1960), được sáng tác sau chuyến đi thực tế Tây Bắc, ghi lại cảm nhận của ông về con sông Đà và con người nơi đây.
2. Tác Phẩm Người Lái Đò Sông Đà
2.1. Hình Ảnh Con Sông Đà
Nguyễn Tuân đã khắc họa con sông Đà qua hai vẻ đẹp đối lập: hung bạo và trữ tình.
- Vẻ hung bạo:
Con sông Đà hiện lên như một kẻ thù nguy hiểm với thác ghềnh dữ dội, những tảng đá chặn dòng, và âm thanh như “ngàn con trâu mộng gầm thét”. Tác giả miêu tả sông Đà bằng ngôn ngữ mạnh mẽ, giàu hình ảnh, tạo nên cảm giác sống động, chân thực. - Vẻ trữ tình:
Dưới góc nhìn của một nghệ sĩ yêu thiên nhiên, sông Đà cũng mang vẻ đẹp dịu dàng và thơ mộng. Dòng sông được ví như một “áng tóc trữ tình” uốn lượn giữa núi rừng Tây Bắc. Mặt nước trong xanh, cảnh sắc hai bờ sông hoang sơ nhưng quyến rũ, như một bức tranh sơn thủy.
2.2. Hình Tượng Người Lái Đò
Người lái đò sông Đà được khắc họa như một người lao động tài hoa và dũng cảm.
- Tài trí vượt thác:
Ông lái đò giàu kinh nghiệm, hiểu rõ từng con nước, từng ghềnh thác nguy hiểm. Dù đối mặt với những thử thách khắc nghiệt, ông vẫn bình tĩnh, sử dụng kỹ năng và trí tuệ để chinh phục dòng sông dữ. - Tinh thần kiên cường:
Hình tượng ông lái đò là biểu tượng của sự bền bỉ và ý chí vượt qua khó khăn. Dáng vẻ mạnh mẽ, phong thái ung dung sau khi vượt thác cho thấy sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.
3. Nghệ Thuật Trào Phúng và Miêu Tả
- Bút pháp tài hoa:
Nguyễn Tuân sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, kết hợp với kiến thức đa lĩnh vực như địa lý, âm nhạc, hội họa để miêu tả thiên nhiên và con người. - Giọng văn uyên bác:
Những câu văn dài, giàu nhịp điệu tạo nên sức hấp dẫn riêng, khiến người đọc không chỉ hình dung mà còn cảm nhận được cảm xúc mãnh liệt của tác giả trước vẻ đẹp của Tây Bắc.
4. Giá Trị Của Tác Phẩm
4.1. Giá Trị Hiện Thực
Tác phẩm phản ánh vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ của đất nước và sự lao động vất vả nhưng đáng tự hào của con người nơi núi rừng Tây Bắc.
4.2. Giá Trị Nhân Văn
Nguyễn Tuân ca ngợi tinh thần lao động, ý chí vượt khó và sự gắn bó giữa con người với thiên nhiên. Đây là thông điệp về việc yêu quý và trân trọng vẻ đẹp của lao động.
Kết Luận
Người Lái Đò Sông Đà không chỉ là một bài tùy bút mà còn là một tác phẩm nghệ thuật trọn vẹn, nơi Nguyễn Tuân tôn vinh vẻ đẹp kỳ diệu của thiên nhiên và con người lao động Việt Nam. Tác phẩm để lại bài học sâu sắc về tình yêu quê hương, đất nước, và lòng tự hào về những con người bình dị nhưng vĩ đại.
