Nét khác thường đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Hình ảnh về: Nét lạ của đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Video về: Nét lạ đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Wiki về những nét lạ của đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Nét khác lạ của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu -
đầu tiên
Gia Định thành thông chí Dự án khoảng năm 1820 của Trịnh Hoài Đức cho biết, đầu thế kỷ 19, các đô thị ở Nam Bộ là trung tâm kinh tế sầm uất, đô thị là trung tâm hành chính, nhà cửa, chợ búa luôn bình dân. được nhắc đến như một thành phần quan trọng của thành phố. Dưới đây là một vài mô tả từ phần Thành cổ.
“Trước thị trấn Bút An có phố chợ, nhà cửa sầm uất… tập kết hàng trăm hàng hóa, ven sông thuyền buôn lớn nhỏ qua lại san sát. Phố Sài Gòn (Chợ Lớn) là một con đường lớn, thẳng tắp, ba con đường liền kề với bến sông… đan vào nhau như chữ điền, phố nối mái nhà, người Việt người Hoa cùng chung sống… Đôi bờ Nam Bắc sông vắng. những gì không có ở đó. Ngoài ra còn có các chợ nổi tiếng khác như chợ Khương Đông (chợ Cây Da Cốm), chợ Kiểm soát, phố chợ Lịch Tân (chợ Bến Sỏi), chợ Tân Kiểng…
Biên Hòa trấn có phố lớn Nông Nại – cù lao Đại Phố, mái ngói tường vôi, cửa hiệu cao chót vót, sông rực rỡ, nắng chói chang, 5 dặm thông nhau, chia làm ba phố, phố lớn lát đá trắng, đường cái. ngang đá ong lót, phố nhỏ lót đá xanh, cả tuyến phẳng như đá mài. Thương lái tụ hội, thuyền ra khơi, sông tấp nập ra khơi, thuyền nối đuôi nhau neo đậu, thật nhộn nhịp…
Định Tường có chợ, có phố lớn Mỹ Tho, mái ngói, đình cao, biệt thự rộng lớn, ghe thuyền ra vào, thuyền buồm căng như cáng, thật là một đô hội sầm uất.
Trấn Vĩnh Thanh có chợ Vĩnh Thanh, chợ Long Hồ, phố xá liền nhau, hàng hóa trăm món, dài đến 5 dặm, ghe thuyền cập bến, chùa chiền, đình quán, nhạc nhạc rộn ràng. thị trường. thị trấn lớn. Chợ Sa Đéc: Phố chợ nằm ven sông, những mái nhà san sát nhau như vảy cá… ven sông trăm món ăn ngon, bắt mắt là chốn phồn hoa.
Trần Hà Tiên: Ngã tư, phố nối. Người Việt, người Hoa, người Campuchia, người Chà Và quây quần chia nhau cư trú, ghe thuyền qua lại như đường thốt nốt, thật sự là một góc đô thị của biển.
Có thể thấy, thế kỷ 17, khi chúa Nguyễn mở rộng lãnh thổ phương Nam, cũng là thời kỳ ngoại thương sôi động ở Đông Nam Á. Ngoài thương cảng Hội An nổi tiếng của miền Trung từ thế kỷ 16, các trung tâm thương mại mới như Cù Lao Phố (Biên Hòa), Mỹ Tho, Hà Tiên cũng mọc lên nhờ lợi thế của hệ thống giao thông đường thủy. (cảng) biển, sông, v.v.). Sau khi được xây dựng vào năm 1790, thành Gia Định từ một trung tâm chính trị đã nhanh chóng trở thành một thương cảng lớn của Nam Kỳ và Đông Nam Á.
Vào thế kỷ 19, thành Gia Định là một tòa thành quan trọng sánh ngang với Thăng Long và Phú Xuân, nhưng đặc điểm chính của nó là trung tâm chính trị. Sài Gòn – Gia Định được ghi nhận có vai trò quan trọng về kinh tế (thương mại, xuất nhập khẩu, tiểu thủ công nghiệp) bên cạnh vai trò trung tâm chính trị, văn hóa của Nam Kỳ.
Đường phố Sài Gòn năm 1915. (Nguồn: Wikipedia).
2
Năm 1899, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định đổi tên “hạt” thành “tỉnh” (tỉnh) và chia Nam Kỳ thành ba xứ. Lúc này Nam Kỳ có tất cả 20 tỉnh, gồm: Tây Ninh, Thủ Dầu Một, Biên Hòa, Bà Rịa (bốn tỉnh miền Đông); Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Gò Công, Tân An, Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, Sa Đéc (9 tỉnh miền Trung); Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Rạch Giá, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu (bảy tỉnh miền Tây). Ba thành phố còn lại Sài Gòn, Chợ Lớn và Cap Saint Jacques tức Vũng Tàu, Côn Đảo không thuộc tỉnh nào. Năm 1905, thị xã Cap Saint Jacques bị bãi bỏ, đổi thành tỉnh Bà Rịa. Trụ sở của thống đốc Nam Kỳ đặt tại Sài Gòn (sau gọi là dinh Gia Long).
Tương tự, từ cuối thế kỷ 19, các trung tâm tỉnh, thành ở Nam Kỳ đã hình thành các đô thị hành chính, với công trình tiêu biểu là các “văn phòng” (nơi làm việc của quan đứng đầu tỉnh – chef de province). ). Cùng với đó là quy hoạch đô thị theo kiểu phương Tây: Đường phố chạy theo “bàn cờ”, vỉa hè trồng cây xanh, xây dựng hạ tầng điện, nước, cống ngầm… Cảnh quan đô thị Nam Bộ bên cạnh những ngôi nhà truyền thống. . nhà ở, kiến trúc tín ngưỡng, tôn giáo truyền thống mở ra sự xuất hiện của những kiến trúc mới như trụ sở làm việc, nhà thờ, các công trình văn hóa như rạp chiếu phim, nhà hát… Không những thế. là virus. Phong cách kiến trúc kiểu Pháp của giới công chức Pháp là nhiều biệt thự kiến trúc nối liền Đông Tây – được coi là nét đặc trưng của từng tầng lớp giàu có ở Nam Kỳ.
Đặc biệt, trong hồi ký của Paul Doumer (1857-1932, Toàn quyền Đông Dương 1897-1902) đã ghi lại sự phát triển thương mại sớm của Nam Kỳ. “Một trong những cơ sở quan trọng nhất của một làng quê ở Nam Kỳ là chợ, ở Nam Kỳ trước khi người Pháp đến không có chợ mái che (tức nhà lồng)… Làng nào cũng tự hào về chợ của mình. Làng tôi tự hào về ngôi đình làng. Tuy nhiên, không phải chỉ vì muốn làm đẹp làng mà người ta xây chợ, không phải vì muốn có một nơi tốt hơn cho người bán hàng. Muốn ngồi chợ thì phải nộp (thuế chợ) và vì chợ An Nam đông người mua bán nên làng thu thuế chợ khá nhiều”.
Paul Doumer đã đi khắp Nam Kỳ và nhận xét rằng trên thực tế (lúc đó) ở Nam Kỳ chỉ có hai thành phố xứng đáng với tên gọi của nó, đó là Sài Gòn – một thành phố hành chính, hàng hải và quân sự, mới được người Pháp thành lập như một thị trấn phía Tây; và Chợ Lớn – một thành phố thương mại và công nghiệp đã tồn tại trước khi người Pháp đến. “Mọi hoạt động của Nam Kỳ đều tập trung ở hai thành phố trung tâm này, gần như nối tiếp nhau. Mặc dù tách biệt về mặt hành chính, Sài Gòn và Chợ Lớn ngày càng gắn bó với nhau về mặt vật lý và trở thành một thành phố duy nhất.
Từ khi hình thành, vị trí của các đô thị phía Nam luôn nằm ở trung tâm mạng lưới giao thông đường thủy khu vực, tận dụng được sự thuận tiện của hệ thống sông, kênh, rạch, biển và đường thủy. thủy triều… Từ bến – chợ tạo nên các đô thị rồi thành cảng thị như Sài Gòn, Cù lao Phố, Mỹ Tho, Ba Vát (Bến Tre), Hà Tiên… sau này có Cần Thơ, Long Xuyên, Sa Đê … Giữa các tỉnh hầu như có ranh giới tự nhiên là các con sông lớn nhỏ. Trên trục đường chính, mỗi khi qua phà là vào địa phận một thành phố lớn ở trung tâm tỉnh. Có thể nói, tính chất đô thị Nam là một “đô thị bên sông”, người ta biết đến đô thị không chỉ là những thành lũy, công trình hành chính hay tôn giáo, mà còn được biết đến với những thành phố cảng. Dòng sông). , biển) nổi tiếng với nguồn hàng hóa dồi dào, giao thương buôn bán dày đặc, dân cư đông đúc, chủng loại đa dạng.
Cầu Sở thú qua Thị Nghè năm 1963.
3
Quá trình hình thành các đô thị phía Nam trải qua hai giai đoạn.
Nửa đầu thế kỷ 19 là thời kỳ các “pháo đài” chính trị – quân sự có từ trước trở thành các trung tâm hành chính, chính trị khi nhà Nguyễn thành lập chính quyền thống trị đất nước. Thành phố trung tâm, lớn nhất và quan trọng nhất ở Nam Bộ lúc này là thành Gia Định. Bộ mặt đô thị giai đoạn này vẫn chưa thoát khỏi cấu trúc đô thị phong kiến, từ công trình xây dựng đến cơ cấu nhà ở và nếp sống đô thị.
Từ nửa sau thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20: Các trung tâm hành chính, chính trị của nhà nước phong kiến chuyển dần thành các thị trấn, thành phố kiểu châu Âu. Bộ máy chính quyền thay đổi về cơ cấu, tổ chức… từ đó diện mạo đô thị cũng thay đổi theo vị trí và tính năng. Từ cảnh quan đô thị đến cơ sở hạ tầng, từ cơ cấu kinh tế đến thành phần và nguồn gốc dân cư, đời sống đô thị đã có những thay đổi rõ rệt. Việc tạo ra từng lớp đô thị không quá tách biệt nhưng có lối sống tương đối khác biệt so với lối sống nông thôn truyền thống.
Lịch sử Nam Bộ từ thế kỷ 17, 18 gắn liền với quá trình hình thành cư dân Nam Bộ. Tụ hội từ tứ xứ, từ nhiều nguồn gốc, nhiều dân tộc, những người lưu vong đến vùng đất này vào những thời điểm khác nhau với những hoàn cảnh, lý do khác nhau nhưng đều có chung một cách ứng xử với thiên nhiên. tự nhiên và xã hội. ngày hội. Đó là lối sống “địa lợi”, linh hoạt trong việc khai thác môi trường tự nhiên. Trong quan hệ xã hội là bao dung, chia sẻ, luôn giúp đỡ lẫn nhau, mạnh dạn tiếp thu những yếu tố kỹ thuật mới trong làm ăn kinh tế; linh hoạt trong giao lưu văn hóa, lối sống… Tất cả những điều đó đã tạo cho đô thị Nam Bộ là nơi tập trung nhiều loại hình kinh tế, văn hóa.
Vị trí của Gia Định thành (1836-1859) ngày nay là đường Đinh Tiên Hoàng, Quận 1. (Nguồn: Wikipedia).
Những yếu tố này góp phần làm phai nhạt tính “chính trị” của một đô thị hành chính, đồng thời làm cho các đô thị phía Nam, dù vẫn là trung tâm của một vùng nông thôn, nhưng không bị “nông thôn hóa”. . ngược lại, có tác động lan tỏa, tác động về kinh tế, văn hóa đến các vùng lân cận.
Một hiện tượng phổ biến ở miền Nam mà không có ở miền Trung hay miền Bắc là ở nhiều tỉnh có huyện Châu Thành là đơn vị hành chính bao gồm hoặc liền kề đô thị trung tâm của tỉnh. Trong quá trình tăng trưởng, huyện Châu Thành là nơi “đô thị hóa” đầu tiên và nhanh nhất. Hiện tượng này phần nào phản ánh tác động to lớn của đô thị đối với nông thôn.
Hầu hết các đô thị ở nước ta ra đời từ thời phong kiến do khi nhà nước cần thành lập thủ phủ hoặc trung tâm tỉnh, thành phố thì tìm địa điểm, xây dựng trụ sở và tạo thành đô thị do nhà nước quản lý. thuộc vật chất. . Trong lịch sử, các kinh đô như Hoa Lư, Thăng Long, Phú Xuân… thường mang nặng tính chất hành chính, quân sự. Còn các trung tâm hành chính của các trấn ở Nam Bộ từ thời Nguyễn đã là những đô thị sầm uất, giao thương phát triển, gắn liền với các tuyến đường sông, biển. Vì vậy, sự hình thành và lớn mạnh của đô thị phía Nam có phần khác so với các vùng khác, là trung tâm hành chính, quân sự nhưng không thể thiếu yếu tố kinh tế, trung tâm kinh tế. Điều này đang trong quá trình phát triển ngày càng nổi bật.
Với quá trình kiến tạo và đặc điểm tương đồng, đô thị Nam Bộ ngày nay còn lưu giữ nhiều di sản đô thị quý giá. Đây là một thành phố có cảnh quan sớm và khá trưởng thành, kiến trúc lạ mắt, các công trình công nghiệp và dân dụng phản ánh thời kỳ thuộc địa. Bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đã tạo nên vẻ rực rỡ, khai thác giá trị kinh tế của các di sản văn hóa đô thị Nam Bộ là một trong những hình thức gia tăng vốn xã hội cho tăng trưởng đất nước. . Tăng trưởng bền vững.
[rule_{ruleNumber}]
#đặc sắc #khác biệt #của #đô thị #đô thị #Nam #bộ #Tác giả #Nguyễn #Thi #Hậu
Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Hình Ảnh về: Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Video về: Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Wiki về Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu -
Nét khác thường đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Hình ảnh về: Nét lạ của đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Video về: Nét lạ đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Wiki về những nét lạ của đô thị Nam Bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu
Nét khác lạ của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu -
đầu tiên
Gia Định thành thông chí Dự án khoảng năm 1820 của Trịnh Hoài Đức cho biết, đầu thế kỷ 19, các đô thị ở Nam Bộ là trung tâm kinh tế sầm uất, đô thị là trung tâm hành chính, nhà cửa, chợ búa luôn bình dân. được nhắc đến như một thành phần quan trọng của thành phố. Dưới đây là một vài mô tả từ phần Thành cổ.
“Trước thị trấn Bút An có phố chợ, nhà cửa sầm uất… tập kết hàng trăm hàng hóa, ven sông thuyền buôn lớn nhỏ qua lại san sát. Phố Sài Gòn (Chợ Lớn) là một con đường lớn, thẳng tắp, ba con đường liền kề với bến sông... đan vào nhau như chữ điền, phố nối mái nhà, người Việt người Hoa cùng chung sống... Đôi bờ Nam Bắc sông vắng. những gì không có ở đó. Ngoài ra còn có các chợ nổi tiếng khác như chợ Khương Đông (chợ Cây Da Cốm), chợ Kiểm soát, phố chợ Lịch Tân (chợ Bến Sỏi), chợ Tân Kiểng…
Biên Hòa trấn có phố lớn Nông Nại - cù lao Đại Phố, mái ngói tường vôi, cửa hiệu cao chót vót, sông rực rỡ, nắng chói chang, 5 dặm thông nhau, chia làm ba phố, phố lớn lát đá trắng, đường cái. ngang đá ong lót, phố nhỏ lót đá xanh, cả tuyến phẳng như đá mài. Thương lái tụ hội, thuyền ra khơi, sông tấp nập ra khơi, thuyền nối đuôi nhau neo đậu, thật nhộn nhịp...
Định Tường có chợ, có phố lớn Mỹ Tho, mái ngói, đình cao, biệt thự rộng lớn, ghe thuyền ra vào, thuyền buồm căng như cáng, thật là một đô hội sầm uất.
Trấn Vĩnh Thanh có chợ Vĩnh Thanh, chợ Long Hồ, phố xá liền nhau, hàng hóa trăm món, dài đến 5 dặm, ghe thuyền cập bến, chùa chiền, đình quán, nhạc nhạc rộn ràng. thị trường. thị trấn lớn. Chợ Sa Đéc: Phố chợ nằm ven sông, những mái nhà san sát nhau như vảy cá… ven sông trăm món ăn ngon, bắt mắt là chốn phồn hoa.
Trần Hà Tiên: Ngã tư, phố nối. Người Việt, người Hoa, người Campuchia, người Chà Và quây quần chia nhau cư trú, ghe thuyền qua lại như đường thốt nốt, thật sự là một góc đô thị của biển.
Có thể thấy, thế kỷ 17, khi chúa Nguyễn mở rộng lãnh thổ phương Nam, cũng là thời kỳ ngoại thương sôi động ở Đông Nam Á. Ngoài thương cảng Hội An nổi tiếng của miền Trung từ thế kỷ 16, các trung tâm thương mại mới như Cù Lao Phố (Biên Hòa), Mỹ Tho, Hà Tiên cũng mọc lên nhờ lợi thế của hệ thống giao thông đường thủy. (cảng) biển, sông, v.v.). Sau khi được xây dựng vào năm 1790, thành Gia Định từ một trung tâm chính trị đã nhanh chóng trở thành một thương cảng lớn của Nam Kỳ và Đông Nam Á.
Vào thế kỷ 19, thành Gia Định là một tòa thành quan trọng sánh ngang với Thăng Long và Phú Xuân, nhưng đặc điểm chính của nó là trung tâm chính trị. Sài Gòn - Gia Định được ghi nhận có vai trò quan trọng về kinh tế (thương mại, xuất nhập khẩu, tiểu thủ công nghiệp) bên cạnh vai trò trung tâm chính trị, văn hóa của Nam Kỳ.
Đường phố Sài Gòn năm 1915. (Nguồn: Wikipedia).
2
Năm 1899, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định đổi tên "hạt" thành "tỉnh" (tỉnh) và chia Nam Kỳ thành ba xứ. Lúc này Nam Kỳ có tất cả 20 tỉnh, gồm: Tây Ninh, Thủ Dầu Một, Biên Hòa, Bà Rịa (bốn tỉnh miền Đông); Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Gò Công, Tân An, Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, Sa Đéc (9 tỉnh miền Trung); Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Rạch Giá, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu (bảy tỉnh miền Tây). Ba thành phố còn lại Sài Gòn, Chợ Lớn và Cap Saint Jacques tức Vũng Tàu, Côn Đảo không thuộc tỉnh nào. Năm 1905, thị xã Cap Saint Jacques bị bãi bỏ, đổi thành tỉnh Bà Rịa. Trụ sở của thống đốc Nam Kỳ đặt tại Sài Gòn (sau gọi là dinh Gia Long).
Tương tự, từ cuối thế kỷ 19, các trung tâm tỉnh, thành ở Nam Kỳ đã hình thành các đô thị hành chính, với công trình tiêu biểu là các “văn phòng” (nơi làm việc của quan đứng đầu tỉnh - chef de province). ). Cùng với đó là quy hoạch đô thị theo kiểu phương Tây: Đường phố chạy theo “bàn cờ”, vỉa hè trồng cây xanh, xây dựng hạ tầng điện, nước, cống ngầm… Cảnh quan đô thị Nam Bộ bên cạnh những ngôi nhà truyền thống. . nhà ở, kiến trúc tín ngưỡng, tôn giáo truyền thống mở ra sự xuất hiện của những kiến trúc mới như trụ sở làm việc, nhà thờ, các công trình văn hóa như rạp chiếu phim, nhà hát… Không những thế. là virus. Phong cách kiến trúc kiểu Pháp của giới công chức Pháp là nhiều biệt thự kiến trúc nối liền Đông Tây - được coi là nét đặc trưng của từng tầng lớp giàu có ở Nam Kỳ.
Đặc biệt, trong hồi ký của Paul Doumer (1857-1932, Toàn quyền Đông Dương 1897-1902) đã ghi lại sự phát triển thương mại sớm của Nam Kỳ. “Một trong những cơ sở quan trọng nhất của một làng quê ở Nam Kỳ là chợ, ở Nam Kỳ trước khi người Pháp đến không có chợ mái che (tức nhà lồng)… Làng nào cũng tự hào về chợ của mình. Làng tôi tự hào về ngôi đình làng. Tuy nhiên, không phải chỉ vì muốn làm đẹp làng mà người ta xây chợ, không phải vì muốn có một nơi tốt hơn cho người bán hàng. Muốn ngồi chợ thì phải nộp (thuế chợ) và vì chợ An Nam đông người mua bán nên làng thu thuế chợ khá nhiều”.
Paul Doumer đã đi khắp Nam Kỳ và nhận xét rằng trên thực tế (lúc đó) ở Nam Kỳ chỉ có hai thành phố xứng đáng với tên gọi của nó, đó là Sài Gòn - một thành phố hành chính, hàng hải và quân sự, mới được người Pháp thành lập như một thị trấn phía Tây; và Chợ Lớn - một thành phố thương mại và công nghiệp đã tồn tại trước khi người Pháp đến. “Mọi hoạt động của Nam Kỳ đều tập trung ở hai thành phố trung tâm này, gần như nối tiếp nhau. Mặc dù tách biệt về mặt hành chính, Sài Gòn và Chợ Lớn ngày càng gắn bó với nhau về mặt vật lý và trở thành một thành phố duy nhất.
Từ khi hình thành, vị trí của các đô thị phía Nam luôn nằm ở trung tâm mạng lưới giao thông đường thủy khu vực, tận dụng được sự thuận tiện của hệ thống sông, kênh, rạch, biển và đường thủy. thủy triều... Từ bến - chợ tạo nên các đô thị rồi thành cảng thị như Sài Gòn, Cù lao Phố, Mỹ Tho, Ba Vát (Bến Tre), Hà Tiên... sau này có Cần Thơ, Long Xuyên, Sa Đê ... Giữa các tỉnh hầu như có ranh giới tự nhiên là các con sông lớn nhỏ. Trên trục đường chính, mỗi khi qua phà là vào địa phận một thành phố lớn ở trung tâm tỉnh. Có thể nói, tính chất đô thị Nam là một “đô thị bên sông”, người ta biết đến đô thị không chỉ là những thành lũy, công trình hành chính hay tôn giáo, mà còn được biết đến với những thành phố cảng. Dòng sông). , biển) nổi tiếng với nguồn hàng hóa dồi dào, giao thương buôn bán dày đặc, dân cư đông đúc, chủng loại đa dạng.
Cầu Sở thú qua Thị Nghè năm 1963.
3
Quá trình hình thành các đô thị phía Nam trải qua hai giai đoạn.
Nửa đầu thế kỷ 19 là thời kỳ các “pháo đài” chính trị - quân sự có từ trước trở thành các trung tâm hành chính, chính trị khi nhà Nguyễn thành lập chính quyền thống trị đất nước. Thành phố trung tâm, lớn nhất và quan trọng nhất ở Nam Bộ lúc này là thành Gia Định. Bộ mặt đô thị giai đoạn này vẫn chưa thoát khỏi cấu trúc đô thị phong kiến, từ công trình xây dựng đến cơ cấu nhà ở và nếp sống đô thị.
Từ nửa sau thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20: Các trung tâm hành chính, chính trị của nhà nước phong kiến chuyển dần thành các thị trấn, thành phố kiểu châu Âu. Bộ máy chính quyền thay đổi về cơ cấu, tổ chức... từ đó diện mạo đô thị cũng thay đổi theo vị trí và tính năng. Từ cảnh quan đô thị đến cơ sở hạ tầng, từ cơ cấu kinh tế đến thành phần và nguồn gốc dân cư, đời sống đô thị đã có những thay đổi rõ rệt. Việc tạo ra từng lớp đô thị không quá tách biệt nhưng có lối sống tương đối khác biệt so với lối sống nông thôn truyền thống.
Lịch sử Nam Bộ từ thế kỷ 17, 18 gắn liền với quá trình hình thành cư dân Nam Bộ. Tụ hội từ tứ xứ, từ nhiều nguồn gốc, nhiều dân tộc, những người lưu vong đến vùng đất này vào những thời điểm khác nhau với những hoàn cảnh, lý do khác nhau nhưng đều có chung một cách ứng xử với thiên nhiên. tự nhiên và xã hội. ngày hội. Đó là lối sống “địa lợi”, linh hoạt trong việc khai thác môi trường tự nhiên. Trong quan hệ xã hội là bao dung, chia sẻ, luôn giúp đỡ lẫn nhau, mạnh dạn tiếp thu những yếu tố kỹ thuật mới trong làm ăn kinh tế; linh hoạt trong giao lưu văn hóa, lối sống… Tất cả những điều đó đã tạo cho đô thị Nam Bộ là nơi tập trung nhiều loại hình kinh tế, văn hóa.
Vị trí của Gia Định thành (1836-1859) ngày nay là đường Đinh Tiên Hoàng, Quận 1. (Nguồn: Wikipedia).
Những yếu tố này góp phần làm phai nhạt tính “chính trị” của một đô thị hành chính, đồng thời làm cho các đô thị phía Nam, dù vẫn là trung tâm của một vùng nông thôn, nhưng không bị “nông thôn hóa”. . ngược lại, có tác động lan tỏa, tác động về kinh tế, văn hóa đến các vùng lân cận.
Một hiện tượng phổ biến ở miền Nam mà không có ở miền Trung hay miền Bắc là ở nhiều tỉnh có huyện Châu Thành là đơn vị hành chính bao gồm hoặc liền kề đô thị trung tâm của tỉnh. Trong quá trình tăng trưởng, huyện Châu Thành là nơi “đô thị hóa” đầu tiên và nhanh nhất. Hiện tượng này phần nào phản ánh tác động to lớn của đô thị đối với nông thôn.
Hầu hết các đô thị ở nước ta ra đời từ thời phong kiến do khi nhà nước cần thành lập thủ phủ hoặc trung tâm tỉnh, thành phố thì tìm địa điểm, xây dựng trụ sở và tạo thành đô thị do nhà nước quản lý. thuộc vật chất. . Trong lịch sử, các kinh đô như Hoa Lư, Thăng Long, Phú Xuân... thường mang nặng tính chất hành chính, quân sự. Còn các trung tâm hành chính của các trấn ở Nam Bộ từ thời Nguyễn đã là những đô thị sầm uất, giao thương phát triển, gắn liền với các tuyến đường sông, biển. Vì vậy, sự hình thành và lớn mạnh của đô thị phía Nam có phần khác so với các vùng khác, là trung tâm hành chính, quân sự nhưng không thể thiếu yếu tố kinh tế, trung tâm kinh tế. Điều này đang trong quá trình phát triển ngày càng nổi bật.
Với quá trình kiến tạo và đặc điểm tương đồng, đô thị Nam Bộ ngày nay còn lưu giữ nhiều di sản đô thị quý giá. Đây là một thành phố có cảnh quan sớm và khá trưởng thành, kiến trúc lạ mắt, các công trình công nghiệp và dân dụng phản ánh thời kỳ thuộc địa. Bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đã tạo nên vẻ rực rỡ, khai thác giá trị kinh tế của các di sản văn hóa đô thị Nam Bộ là một trong những hình thức gia tăng vốn xã hội cho tăng trưởng đất nước. . Tăng trưởng bền vững.
[rule_{ruleNumber}]
#đặc sắc #khác biệt #của #đô thị #đô thị #Nam #bộ #Tác giả #Nguyễn #Thi #Hậu
[rule_{ruleNumber}]
[box type=”note” align=”” class=”” Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu” src=”https://vi.wikipedia.org/w/index.php?search=N%C3%A9t%20kh%C3%A1c%20bi%E1%BB%87t%20c%E1%BB%A7a%20c%C3%A1c%20%C4%91%C3%B4%20th%E1%BB%8B%20Nam%20b%E1%BB%99%20%E2%80%93%20T%C3%A1c%20gi%E1%BA%A3:%20TS%20Nguy%E1%BB%85n%20Th%E1%BB%8B%20H%E1%BA%ADu%20&title=N%C3%A9t%20kh%C3%A1c%20bi%E1%BB%87t%20c%E1%BB%A7a%20c%C3%A1c%20%C4%91%C3%B4%20th%E1%BB%8B%20Nam%20b%E1%BB%99%20%E2%80%93%20T%C3%A1c%20gi%E1%BA%A3:%20TS%20Nguy%E1%BB%85n%20Th%E1%BB%8B%20H%E1%BA%ADu%20&ns0=1″>
Nét khác lạ của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu -
đầu tiên
Gia Định thành thông chí Dự án khoảng năm 1820 của Trịnh Hoài Đức cho biết, đầu thế kỷ 19, các đô thị ở Nam Bộ là trung tâm kinh tế sầm uất, đô thị là trung tâm hành chính, nhà cửa, chợ búa luôn bình dân. được nhắc đến như một thành phần quan trọng của thành phố. Dưới đây là một vài mô tả từ phần Thành cổ.
“Trước thị trấn Bút An có phố chợ, nhà cửa sầm uất… tập kết hàng trăm hàng hóa, ven sông thuyền buôn lớn nhỏ qua lại san sát. Phố Sài Gòn (Chợ Lớn) là một con đường lớn, thẳng tắp, ba con đường liền kề với bến sông… đan vào nhau như chữ điền, phố nối mái nhà, người Việt người Hoa cùng chung sống… Đôi bờ Nam Bắc sông vắng. những gì không có ở đó. Ngoài ra còn có các chợ nổi tiếng khác như chợ Khương Đông (chợ Cây Da Cốm), chợ Kiểm soát, phố chợ Lịch Tân (chợ Bến Sỏi), chợ Tân Kiểng…
Biên Hòa trấn có phố lớn Nông Nại – cù lao Đại Phố, mái ngói tường vôi, cửa hiệu cao chót vót, sông rực rỡ, nắng chói chang, 5 dặm thông nhau, chia làm ba phố, phố lớn lát đá trắng, đường cái. ngang đá ong lót, phố nhỏ lót đá xanh, cả tuyến phẳng như đá mài. Thương lái tụ hội, thuyền ra khơi, sông tấp nập ra khơi, thuyền nối đuôi nhau neo đậu, thật nhộn nhịp…
Định Tường có chợ, có phố lớn Mỹ Tho, mái ngói, đình cao, biệt thự rộng lớn, ghe thuyền ra vào, thuyền buồm căng như cáng, thật là một đô hội sầm uất.
Trấn Vĩnh Thanh có chợ Vĩnh Thanh, chợ Long Hồ, phố xá liền nhau, hàng hóa trăm món, dài đến 5 dặm, ghe thuyền cập bến, chùa chiền, đình quán, nhạc nhạc rộn ràng. thị trường. thị trấn lớn. Chợ Sa Đéc: Phố chợ nằm ven sông, những mái nhà san sát nhau như vảy cá… ven sông trăm món ăn ngon, bắt mắt là chốn phồn hoa.
Trần Hà Tiên: Ngã tư, phố nối. Người Việt, người Hoa, người Campuchia, người Chà Và quây quần chia nhau cư trú, ghe thuyền qua lại như đường thốt nốt, thật sự là một góc đô thị của biển.
Có thể thấy, thế kỷ 17, khi chúa Nguyễn mở rộng lãnh thổ phương Nam, cũng là thời kỳ ngoại thương sôi động ở Đông Nam Á. Ngoài thương cảng Hội An nổi tiếng của miền Trung từ thế kỷ 16, các trung tâm thương mại mới như Cù Lao Phố (Biên Hòa), Mỹ Tho, Hà Tiên cũng mọc lên nhờ lợi thế của hệ thống giao thông đường thủy. (cảng) biển, sông, v.v.). Sau khi được xây dựng vào năm 1790, thành Gia Định từ một trung tâm chính trị đã nhanh chóng trở thành một thương cảng lớn của Nam Kỳ và Đông Nam Á.
Vào thế kỷ 19, thành Gia Định là một tòa thành quan trọng sánh ngang với Thăng Long và Phú Xuân, nhưng đặc điểm chính của nó là trung tâm chính trị. Sài Gòn – Gia Định được ghi nhận có vai trò quan trọng về kinh tế (thương mại, xuất nhập khẩu, tiểu thủ công nghiệp) bên cạnh vai trò trung tâm chính trị, văn hóa của Nam Kỳ.
Đường phố Sài Gòn năm 1915. (Nguồn: Wikipedia).
2
Năm 1899, Toàn quyền Đông Dương ra Nghị định đổi tên “hạt” thành “tỉnh” (tỉnh) và chia Nam Kỳ thành ba xứ. Lúc này Nam Kỳ có tất cả 20 tỉnh, gồm: Tây Ninh, Thủ Dầu Một, Biên Hòa, Bà Rịa (bốn tỉnh miền Đông); Gia Định, Chợ Lớn, Mỹ Tho, Gò Công, Tân An, Vĩnh Long, Bến Tre, Trà Vinh, Sa Đéc (9 tỉnh miền Trung); Châu Đốc, Hà Tiên, Long Xuyên, Rạch Giá, Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu (bảy tỉnh miền Tây). Ba thành phố còn lại Sài Gòn, Chợ Lớn và Cap Saint Jacques tức Vũng Tàu, Côn Đảo không thuộc tỉnh nào. Năm 1905, thị xã Cap Saint Jacques bị bãi bỏ, đổi thành tỉnh Bà Rịa. Trụ sở của thống đốc Nam Kỳ đặt tại Sài Gòn (sau gọi là dinh Gia Long).
Tương tự, từ cuối thế kỷ 19, các trung tâm tỉnh, thành ở Nam Kỳ đã hình thành các đô thị hành chính, với công trình tiêu biểu là các “văn phòng” (nơi làm việc của quan đứng đầu tỉnh – chef de province). ). Cùng với đó là quy hoạch đô thị theo kiểu phương Tây: Đường phố chạy theo “bàn cờ”, vỉa hè trồng cây xanh, xây dựng hạ tầng điện, nước, cống ngầm… Cảnh quan đô thị Nam Bộ bên cạnh những ngôi nhà truyền thống. . nhà ở, kiến trúc tín ngưỡng, tôn giáo truyền thống mở ra sự xuất hiện của những kiến trúc mới như trụ sở làm việc, nhà thờ, các công trình văn hóa như rạp chiếu phim, nhà hát… Không những thế. là virus. Phong cách kiến trúc kiểu Pháp của giới công chức Pháp là nhiều biệt thự kiến trúc nối liền Đông Tây – được coi là nét đặc trưng của từng tầng lớp giàu có ở Nam Kỳ.
Đặc biệt, trong hồi ký của Paul Doumer (1857-1932, Toàn quyền Đông Dương 1897-1902) đã ghi lại sự phát triển thương mại sớm của Nam Kỳ. “Một trong những cơ sở quan trọng nhất của một làng quê ở Nam Kỳ là chợ, ở Nam Kỳ trước khi người Pháp đến không có chợ mái che (tức nhà lồng)… Làng nào cũng tự hào về chợ của mình. Làng tôi tự hào về ngôi đình làng. Tuy nhiên, không phải chỉ vì muốn làm đẹp làng mà người ta xây chợ, không phải vì muốn có một nơi tốt hơn cho người bán hàng. Muốn ngồi chợ thì phải nộp (thuế chợ) và vì chợ An Nam đông người mua bán nên làng thu thuế chợ khá nhiều”.
Paul Doumer đã đi khắp Nam Kỳ và nhận xét rằng trên thực tế (lúc đó) ở Nam Kỳ chỉ có hai thành phố xứng đáng với tên gọi của nó, đó là Sài Gòn – một thành phố hành chính, hàng hải và quân sự, mới được người Pháp thành lập như một thị trấn phía Tây; và Chợ Lớn – một thành phố thương mại và công nghiệp đã tồn tại trước khi người Pháp đến. “Mọi hoạt động của Nam Kỳ đều tập trung ở hai thành phố trung tâm này, gần như nối tiếp nhau. Mặc dù tách biệt về mặt hành chính, Sài Gòn và Chợ Lớn ngày càng gắn bó với nhau về mặt vật lý và trở thành một thành phố duy nhất.
Từ khi hình thành, vị trí của các đô thị phía Nam luôn nằm ở trung tâm mạng lưới giao thông đường thủy khu vực, tận dụng được sự thuận tiện của hệ thống sông, kênh, rạch, biển và đường thủy. thủy triều… Từ bến – chợ tạo nên các đô thị rồi thành cảng thị như Sài Gòn, Cù lao Phố, Mỹ Tho, Ba Vát (Bến Tre), Hà Tiên… sau này có Cần Thơ, Long Xuyên, Sa Đê … Giữa các tỉnh hầu như có ranh giới tự nhiên là các con sông lớn nhỏ. Trên trục đường chính, mỗi khi qua phà là vào địa phận một thành phố lớn ở trung tâm tỉnh. Có thể nói, tính chất đô thị Nam là một “đô thị bên sông”, người ta biết đến đô thị không chỉ là những thành lũy, công trình hành chính hay tôn giáo, mà còn được biết đến với những thành phố cảng. Dòng sông). , biển) nổi tiếng với nguồn hàng hóa dồi dào, giao thương buôn bán dày đặc, dân cư đông đúc, chủng loại đa dạng.
Cầu Sở thú qua Thị Nghè năm 1963.
3
Quá trình hình thành các đô thị phía Nam trải qua hai giai đoạn.
Nửa đầu thế kỷ 19 là thời kỳ các “pháo đài” chính trị – quân sự có từ trước trở thành các trung tâm hành chính, chính trị khi nhà Nguyễn thành lập chính quyền thống trị đất nước. Thành phố trung tâm, lớn nhất và quan trọng nhất ở Nam Bộ lúc này là thành Gia Định. Bộ mặt đô thị giai đoạn này vẫn chưa thoát khỏi cấu trúc đô thị phong kiến, từ công trình xây dựng đến cơ cấu nhà ở và nếp sống đô thị.
Từ nửa sau thế kỷ 19 đến đầu thế kỷ 20: Các trung tâm hành chính, chính trị của nhà nước phong kiến chuyển dần thành các thị trấn, thành phố kiểu châu Âu. Bộ máy chính quyền thay đổi về cơ cấu, tổ chức… từ đó diện mạo đô thị cũng thay đổi theo vị trí và tính năng. Từ cảnh quan đô thị đến cơ sở hạ tầng, từ cơ cấu kinh tế đến thành phần và nguồn gốc dân cư, đời sống đô thị đã có những thay đổi rõ rệt. Việc tạo ra từng lớp đô thị không quá tách biệt nhưng có lối sống tương đối khác biệt so với lối sống nông thôn truyền thống.
Lịch sử Nam Bộ từ thế kỷ 17, 18 gắn liền với quá trình hình thành cư dân Nam Bộ. Tụ hội từ tứ xứ, từ nhiều nguồn gốc, nhiều dân tộc, những người lưu vong đến vùng đất này vào những thời điểm khác nhau với những hoàn cảnh, lý do khác nhau nhưng đều có chung một cách ứng xử với thiên nhiên. tự nhiên và xã hội. ngày hội. Đó là lối sống “địa lợi”, linh hoạt trong việc khai thác môi trường tự nhiên. Trong quan hệ xã hội là bao dung, chia sẻ, luôn giúp đỡ lẫn nhau, mạnh dạn tiếp thu những yếu tố kỹ thuật mới trong làm ăn kinh tế; linh hoạt trong giao lưu văn hóa, lối sống… Tất cả những điều đó đã tạo cho đô thị Nam Bộ là nơi tập trung nhiều loại hình kinh tế, văn hóa.
Vị trí của Gia Định thành (1836-1859) ngày nay là đường Đinh Tiên Hoàng, Quận 1. (Nguồn: Wikipedia).
Những yếu tố này góp phần làm phai nhạt tính “chính trị” của một đô thị hành chính, đồng thời làm cho các đô thị phía Nam, dù vẫn là trung tâm của một vùng nông thôn, nhưng không bị “nông thôn hóa”. . ngược lại, có tác động lan tỏa, tác động về kinh tế, văn hóa đến các vùng lân cận.
Một hiện tượng phổ biến ở miền Nam mà không có ở miền Trung hay miền Bắc là ở nhiều tỉnh có huyện Châu Thành là đơn vị hành chính bao gồm hoặc liền kề đô thị trung tâm của tỉnh. Trong quá trình tăng trưởng, huyện Châu Thành là nơi “đô thị hóa” đầu tiên và nhanh nhất. Hiện tượng này phần nào phản ánh tác động to lớn của đô thị đối với nông thôn.
Hầu hết các đô thị ở nước ta ra đời từ thời phong kiến do khi nhà nước cần thành lập thủ phủ hoặc trung tâm tỉnh, thành phố thì tìm địa điểm, xây dựng trụ sở và tạo thành đô thị do nhà nước quản lý. thuộc vật chất. . Trong lịch sử, các kinh đô như Hoa Lư, Thăng Long, Phú Xuân… thường mang nặng tính chất hành chính, quân sự. Còn các trung tâm hành chính của các trấn ở Nam Bộ từ thời Nguyễn đã là những đô thị sầm uất, giao thương phát triển, gắn liền với các tuyến đường sông, biển. Vì vậy, sự hình thành và lớn mạnh của đô thị phía Nam có phần khác so với các vùng khác, là trung tâm hành chính, quân sự nhưng không thể thiếu yếu tố kinh tế, trung tâm kinh tế. Điều này đang trong quá trình phát triển ngày càng nổi bật.
Với quá trình kiến tạo và đặc điểm tương đồng, đô thị Nam Bộ ngày nay còn lưu giữ nhiều di sản đô thị quý giá. Đây là một thành phố có cảnh quan sớm và khá trưởng thành, kiến trúc lạ mắt, các công trình công nghiệp và dân dụng phản ánh thời kỳ thuộc địa. Bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa đã tạo nên vẻ rực rỡ, khai thác giá trị kinh tế của các di sản văn hóa đô thị Nam Bộ là một trong những hình thức gia tăng vốn xã hội cho tăng trưởng đất nước. . Tăng trưởng bền vững.
[rule_{ruleNumber}]
#đặc sắc #khác biệt #của #đô thị #đô thị #Nam #bộ #Tác giả #Nguyễn #Thi #Hậu
[/box]
#Nét #khác #biệt #của #các #đô #thị #Nam #bộ #Tác #giả #Nguyễn #Thị #Hậu
Bạn thấy bài viết Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu có giải quyết đươc vấn đề bạn tìm hiểu không?, nếu không hãy comment góp ý thêm về Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu bên dưới để bangtuanhoan.edu.vn có thể chỉnh sửa & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website bangtuanhoan.edu.vn
Nhớ để nguồn: Nét khác biệt của các đô thị Nam bộ – Tác giả: TS Nguyễn Thị Hậu tại bangtuanhoan.edu.vn
Chuyên mục: Kiến thức chung