Mỗi một quốc gia trên thế giới đều đang trên hành trình phát triển từ con người, văn hóa, xã hội… Việt Nam chúng ta cũng không ngoại lệ; từng ngày, từng giờ chúng ta đều phát triển hơn ngày hôm qua, hôm trước hay hôm kia. Để làm được điều đó chúng ta cần có sự chuẩn bị thật tốt trên mọi phương diện. Hôm nay bangtuanhoan.edu.vn sẽ cùng bạn phân tích tác phẩm Ngữ văn 9 Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới để khám phá những điều cần lưu ý cũng như làm cách nào để đất nước và cả bản thân mình đều sẵn sàng cho một cuộc hành trình, phát triển nhé!
1. Đôi nét về tác giả và tác phẩm
1.1. Tác giả Vũ Khoan
Vũ Khoan là nhà hoạt động chính trị. Ông là Thứ trưởng Bộ Ngoại giao nhiều năm và còn từng là Bộ trưởng Bộ Thương mại, Phó Thủ tướng Chính phủ.
1.2. Tác phẩm
- Tác phẩm được sáng tác đầu năm 2001, thời điểm dân tộc ta đang thực hiện nhiệm vụ to lớn chính là đưa đất nước đi vào công nghiệp hóa, thoát khỏi tình trạng nghèo nàn và lạc hậu.
- Hành trang có thể được hiểu là những giá trị tinh thần, tri thức, kỹ năng và thói quen mà chúng ta mang theo trong cuộc sống. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc chuẩn bị một hành trang tốt để sẵn sàng tiến vào thế kỷ mới – thế kỷ XXI. Và để chuẩn bị cho hành trang vào thế kỷ mới, chúng ta cần trang bị cho mình những phẩm chất trí tuệ, kỹ năng và thói quen phù hợp với đòi hỏi của thế kỷ XXI. Chỉ có như vậy, chúng ta mới có thể đạt được thành công và đáp ứng được những thách thức của thời đại mới.
>> Xem thêm: Cách làm văn nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống
2. Tìm hiểu, soạn bài Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới
2.1. Trước khi bước vào thế kỷ mới cần chuẩn bị bản thân con người
Trước khi bước vào thế kỷ mới, chúng ta cần chuẩn bị cho bản thân mình => Điều này được cho là luận cứ quan trọng, nó mở đầu cho toàn bộ văn bản, đặt vấn đề và mở ra hướng lập luận của tác giả. Để chứng minh điều này, tác giả đã dựa trên 2 lý lẽ:
- Từ xưa đến nay, con người luôn là động lực phát triển của lịch sử, là nguồn sức mạnh để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.
- Trong tương lai, nền kinh tế tri thức sẽ phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết, cũng chính vì thế vai trò của con người càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
- Con người là người sáng tạo và những phát minh, sáng kiến vĩ đại đều là của con người. Vì vậy, trong thế kỷ mới, khi khoa học công nghệ và kinh tế toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, việc chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới cho bản thân con người lại càng trở nên cần thiết và quan trọng hơn. Tác giả đã rút ra quan điểm xác đáng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn cụ thể và cho thấy vai trò và vị trí quan trọng của con người trong quá trình tiến hóa của nhân loại và dân tộc Việt Nam.
2.2. Bối cảnh của thế giới – Mục tiêu, nhiệm vụ của nước ta
Hiện nay, thế giới đang phát triển rất nhanh với sự tiến bộ của khoa học công nghệ, và sự giao thoa hội nhập ngày càng sâu rộng giữa các nền kinh tế. Và trong bối cảnh này, nước ta đang phải giải quyết ba nhiệm vụ quan trọng:
- Thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu của nền kinh tế nông nghiệp.
- Đẩy mạnh công nghiệp hoá và hiện đại hoá.
- Tiếp cận với nền kinh tế tri thức.
⇒ Đây là hệ thống lý lẽ chặt chẽ thể hiện những định hướng phát triển và mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng của đất nước trong hoàn cảnh mới. Các nhiệm vụ này sẽ giúp nước ta chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới tốt hơn và phát triển mạnh mẽ hơn, đồng thời đưa đất nước ta trở thành một phần của cộng đồng quốc tế, đóng góp vào sự phát triển chung của toàn thế giới.
>> Có thể bạn cần: Phân tích Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Ngữ văn 9
2.3. Điểm mạnh và điểm yếu của người Việt Nam
Để sánh vai cùng các cường quốc năm châu, ta cần nhìn rõ những điểm mạnh và điểm yếu của dân tộc. Về điểm mạnh, người Việt Nam thông minh, nhạy bén, và có tinh thần đoàn kết, đùm bọc, đặc biệt trong công cuộc chiến đấu chống ngoại xâm. Tuy nhiên vẫn còn một số điểm yếu như:
- Thiếu kiến thức cơ bản và kém khả năng thực hành.
- Thiếu đức tính tỉ mỉ, không coi trọng nghiêm ngặt quy trình công nghệ.
- Thường đố kị nhau trong làm ăn và trong cuộc sống thường ngày.
- Thói quen và nếp nghĩ còn nhiều hạn chế, kì thị kinh doanh, quen với bao cấp, thói sùng ngoại hoặc bài ngoại quá mức, thói “khôn vặt”, ít giữ chữ “tín”.
Lòng yêu nước và tinh thần dân tộc đòi hỏi chúng ta phải nhìn rõ cả điểm mạnh và điểm yếu của dân tộc để có sự thôi thúc vươn lên, vượt qua những hạn chế để sánh vai được với các đất nước phát triển, văn minh, tiến bộ. Tác giả tôn trọng sự thực, nhìn nhận vấn đề một cách khách quan, toàn diện, không thiên lệch về một phía, và cần trân trọng những phẩm chất tốt đẹp. Đồng thời cũng cần thẳng thắn chỉ ra những mặt yếu kém của dân tộc mà không rơi vào sự đề cao quá mức hay tự ti, miệt thị dân tộc.
Để chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới, ta cần bắt đầu từ lớp trẻ – những người sẽ chịu trách nhiệm thực sự cho đất nước trong thế kỉ mới. Ta cần giáo dục họ về những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất, để họ có thể lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh và vượt qua những điểm yếu, từ đó đưa đất nước ta phát triển mạnh mẽ hơn và đóng góp vào sự phát triển chung của toàn thế giới.
>> Tìm hiểu tác phẩm mây và sóng lớp 9 môn Ngữ Văn.
3. Giá trị nội dung và nghệ thuật
- Bài viết nhắc đến những điểm mạnh và điểm yếu của tính cách và thói quen của người Việt Nam và yêu cầu chúng ta phải khắc phục những điểm yếu này để đất nước có thể đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thế kỉ mới. Để diễn đạt ý này, tác giả sử dụng ngôn ngữ báo chí, trực tiếp, dễ hiểu và giản dị.
- Tác giả sử dụng cách so sánh, ví dụ như so sánh với người Nhật và người Hoa trong cùng một sự việc, hiện tượng và nhấn mạnh rằng các thói quen và cách ứng xử của họ khác nhau để minh họa cho những điểm yếu và điểm mạnh của người Việt Nam. Một cách làm cho bài viết sinh động và cụ thể hơn, tác giả sử dụng các thành ngữ, tục ngữ, và ca dao để minh họa cho những ý tưởng của mình.
Việc trau dồi và học hỏi kiến thức hằng ngày cũng là một cách chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới thật tốt. Đừng quên việc học hành và không ngừng phát triển bản thân trở nên thật tốt mỗi ngày nhé!
Nhớ để nguồn: Soạn văn bản Chuẩn bị hành trang vào thế kỉ mới – Ngữ văn 9