Bài văn mẫu phân tích, dàn ý bài thơ Câu cá mùa thu tuyển chọn, hay nhất sẽ giúp các em học trò đưa ra các lập luận, phép tắc xác thực và ý nghĩa nhất để hoàn thành xuất sắc bài viết của mình.
Dàn ý mẫu bài Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Mở bài
– Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến: một tác giả chịu tác động đậm nét tư tưởng Nho giáo, sáng tác của ông thường về đạo đức con người, người quân tử. Sau lúc thấy thực tại rối ren, ông ở ẩn sáng tác các tác phẩm trình bày sự hòa hợp với tự nhiên thanh tịnh
– Bài thơ Câu cá mùa thu: Là một bài thơ trong chùm thơ thu ba bài được sáng tác trong thời kì tác giả ở ẩn
Thân bài
1. Hai câu đề
– Mùa thu gợi ra với hai hình ảnh vừa đối lập vừa hợp lý hài hoà “ao thu”, “chiếc thuyền câu” nhỏ tẻo teo;
+ Màu sắc “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu
+ Hình ảnh: Chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo ⇒ rất nhỏ
+ Cách gieo vần “eo”: giàu sức biểu lộ
– Cũng từ ao thu đó tác giả nhìn ra mặt ao và ko gian quanh ao ⇒ đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
⇒ bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu và của tiết trời mùa thu, gợi cảm giác yên tĩnh lạ thường
2. Hai câu thực
– Tiếp tục nét vẽ về mùa thu giàu hình ảnh:
+ Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát rượi, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh
+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
– Sự chuyển động:
+ hơi gợn tí ⇒ chuyển động rất nhẹ ⇒sự chuyên chú quan sát của tác giả
+ “khẽ đưa vèo” ⇒ chuyển động rất nhẹ rất khẽ ⇒ Sự cảm nhận thâm thúy và tinh tế
⇒ Nét rực rỡ rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”
3. Hai câu luận
– Cảnh thu đẹp một vẻ bình dị nhưng yên ắng và đượm buồn:
+ Ko gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu
+Tầng mây lửng lơ: gợi cảm giác thanh nhẹ, thân thuộc thân thiện, yên bình, yên ắng.
+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng ko phải là màu xanh dịu nhẹ, mát rượi nhưng xanh thuần một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc lòng vòng”: hình ảnh thân thuộc
+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, yên ắng
⇒ Ko gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, ko gian yên ắng và thanh vắng
4. Hai cấu kết
– Xuất hiện hình ảnh con người câu cá trong ko gian thu yên ắng với tư thế “Tựa gối buông cần”:
+ “ Buông”: Thả ra (thả lỏng) đi câu để tiêu khiển, ngắm cảnh mùa thu
+ “Lâu chẳng được” : Ko câu được cá
⇒ Đằng sau đó là tư thế thư thái thư thả ngắm cảnh thu, đem câu cá như một thú vui làm thư thái tâm hồn ⇒ sự hòa hợp với tự nhiên của con người
– Toàn bài thơ mang vẻ yên ắng tới câu cuối mới xuất hiện tiếng động:
+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chuyên chú quan sát của thi sĩ trong ko gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”
⇒ Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong ko gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng , “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”
⇒ Nói câu cá nhưng thực ra ko phải bàn chuyện câu cá, sự yên ắng của cảnh vật cho cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ, đó là tâm tình đầy đau buồn trước tình cảnh tổ quốc đầy đau thương
5. Nghệ thuật
– Văn pháp thuỷ mặc (dùng đường nét chấm phá) Đường thi và vẻ đẹp thi trung hữu hoạ của bức tranh phong cảnh
– Vận dụng tài tình nghệ thuật đối.
– Nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công
– Cách gieo vẫn “eo” và sử dụng từ láy tài tình
Kết bài
– Khẳng định lại những nét tiêu biểu về nội dung và nghệ thuật của bài thơ
– Bài thơ mang đến cho độc giả những cảm nhận sâu lắng về một tâm hồn yêu nước thầm kín nhưng thiết tha
Bài văn mẫu số 1: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Trong nền thơ ca dân tộc có nhiều bài thơ tuyệt hay nói về mùa thu. Riêng Nguyễn Khuyến đã có chùm thơ ba bài: Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài thơ nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dào dạt. Riêng bài “Thu điếu”, thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”. “Thu điếu” là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh đẹp mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
“Thu điếu” được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng và biểu cảm. Cảnh thu, trời thu xinh đẹp của làng quê Việt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngọn bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu nói về ao thu và chiếc thuyền câu. Nước ao “trong veo” toả hơi thu “lạnh lẽo”. Sương khói mùa thu như bao trùm cảnh vật. Nước ao thu đã trong lại trong thêm, khí thu lành lạnh lại trở thành”lạnh lẽo”. Trên mặt nước hiện lên nhấp nhoáng một chiếc thuyền câu rất nhỏ nhỏ -“nhỏ tẻo teo”. Cái ao và chiếc thuyền câu là hình ảnh trung tâm của bài thơ, cũng là hình ảnh bình dị, thân thuộc, đáng yêu của quê nhà. Theo Xuân Diệu cho biết vùng đồng chiêm trũng Bình Lục, Hà Nam có cơ man nào là ao, nhiều ao cho nên ao nhỏ, ao nhỏ thì thuyền câu cũng theo đó nhưng “nhỏ tẻo teo”:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”.
Các từ ngữ: “lạnh lẽo”, “trong veo”,”nhỏ tẻo teo” gợi tả đường nét, dáng hình, màu sắc của cảnh vật, sắc nước mùa thu; âm vang lời thơ như tiếng thu, hồn thu vọng về.
Hai câu thơ tiếp theo trong phần thực là những nét vẽ tài hoạ làm rõ thêm cái hồn của cảnh thu:
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”.
Màu”biếc” của sóng hoà hợp với sắc “vàng” của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật đối trong phần thực rất điêu luyện, “lá vàng” với “sóng biếc”, vận tốc “vèo” của lá bay tương ứng với mức độ “tí” của sóng gợn. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ “vèo” trong thơ của Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được một câu thơ vừa ý trong bài “Cảm thu, tiễn thu”, “Vèo trông lá rụng đầy sân”.
Hai câu luận mở rộng ko gian mô tả. Bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời “xanh ngắt” với những tầng mây “lửng lơ” trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là “xanh ngắt”:
– “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao
(Thu vịnh)
– “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”.
(Thu ẩm)
– “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt”.
(Thu điếu)
“Xanh ngắt” là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (mây xám), nhưng xanh ngắt một màu thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi, ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Hình như người dân quê đã ra đồng hết. Xóm thôn vắng lặng, vắng teo. Mọi trục đường lòng vòng, tun hút, ko một bóng người qua lại:
“Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”.
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng mùa thu. Tất cả cảnh vật từ mặt nước “ao thu lạnh lẽo” tới “chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”, từ “sống biếc” tới “lá vàng”, từ”tầng mây lửng lơ tới “ngõ trúc lòng vòng” hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh,… có lúc thoáng chút bâng khuâng, man mác, nhưng rất thân thiện, thân thiết với mỗi con người Việt Nam. Phong cảnh tự nhiên của mùa thu quê hương sao đáng yêu thế!
Cái ý vị của bài thơ “Thu điếu” là ở hai cấu kết:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
“Tựa gối ôm cần” là tư thế của người câu cá cũng là một tâm thế nhàn của thi sĩ đã thoát vòng lợi danh. Cái âm thanh”cá đâu đớp động”, nhất là từ “đâu” gợi lên sự mơ hồ, xa vắng và chợt tỉnh. Người câu cá ở đây chính là thi sĩ, một ông quan to triều Nguyễn, yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc, ko cam tâm làm tay sai cho thực dân Pháp đã cáo bệnh, từ quan. Đằng sau câu chữ hiện lên một nhà nho thanh sạch trốn đời đi ở ẩn. Đang ôm cần đi câu cá nhưng tâm hổn thi sĩ đang đắm chìm trong giấc mộng mùa thu, bỗng chợt tỉnh trở về thực tại lúc”Cá đâu đớp động dưới chân bèo”. Cho nên cảnh vật ao thu, trời thu êm đềm, vắng lặng như chính nỗi lòng của thi sĩ vậy — buồn lẻ loi và trống vắng.
Âm thanh tiếng cá”đớp động dưới chân bèo” đã làm nổi trội quang cảnh tịch mịch của chiếc ao thu. Cảnh vật như xoành xoạch vấn vít với tình người. Tự nhiên đối với Nguyễn Khuyến như một bầu bạn tri kỉ. Ông đã trang trải tình cảm, gửi gắm tâm hồn, tìm lời xoa dịu ở tự nhiên, ở sắc “vàng” của lá thu, ở màu”xanh ngắt” của bầu trời thu, ở làn “sóng biếc” trên mặt ao thu “lạnh lẽo”…
Thật vậy, “Thu điếu” là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rất rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, những nét vẽ xa gần, tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa”vèo” trong làn gió thu, tiếng cá”đớp động” chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Nghệ thuật gieo vần của Nguyễn Khuyến rất lạ mắt. Vần “eo” đi vào bài thơ rất tự nhiên thoải mái, để lại ấn tượng khó quên cho người đọc; âm hưởng của những vần thơ như cuốn hút chúng ta: trong veo – nhỏ tẻo teo – đưa vèo – vắng teo – chân bèo. Thi si Xuân Diệu đã từng viết: “Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh, xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi”…
Thơ là sự làm mới tâm hồn. Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc”Thu điếu”,”Thu vịnh”,”Thu ẩm”, chúng ta yêu thêm mùa thu quê hương, yêu thêm xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 2: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Nguyễn Khuyến là người có cốt cách thanh cao và giàu lòng yêu nước, ông một lòng ko hợp tác với quân địch. Ông được mệnh danh là “thi sĩ của dân tình, làng cảnh Việt Nam”. Ông để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm thơ hay và đặc trưng là chùm ba bài thơ thu tiêu biểu cho làng quê, phong cảnh Việt Nam. Trong đó nổi trội hơn cả là bài Câu cá mùa thu.
Nếu như ở bài Thu vịnh cảnh thu được đón nhận từ cao xa rồi mới tới gần thì bài Câu cá mùa thu quang cảnh tự nhiên mùa thu lại được đón nhận ở một chiều kích khác: từ gần rồi tiến ra cao xa và từ cao xa trở về gần. Quang cảnh được mở ra với nhiều chiều hướng vô cùng sinh động.
Cảnh thu được mở ra với hình ảnh ko gian hết sức trong trẻo:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Ko khí mùa thu được gợi nên từ sự dịu nhẹ, sơ khai nhất của cảnh vật với làn nước trong veo, ko một gợn đục. Mùa hè đã đi qua, những cơn mưa lớn với dòng nước đỏ đục đã ko còn thay vào đó là cái thanh vắng, trong trẻo của làn nước, của cảnh vật. Trong ko gian nhỏ hẹp đó là hình ảnh của chiếc thuyền câu nhưng nó ko hề lọt thỏm giữa ko gian tự nhiên nhưng lại rất hài hòa, tương hợp. Tác giả vẽ ra quang cảnh tưởng như đối lập ao thu – thuyền câu, nhưng kì thực chúng lại hòa quyện với nhau tới kì lạ. Bởi vật tác giả chọn là ao thu chứ ko phải hồ thu – gợi cảm giác rộng lớn, choáng ngợp. Ao thu đó lúc có thuyền câu kế bên trở thành hài hòa, tương hợp và đậm chất quang cảnh làng quê Bắc Bộ Việt Nam. Hai câu thơ đầu gieo vần eo nhưng ko hề gợi lên cảm giác hạn hẹp, nhỏ nhỏ, tù túng nhưng trái lại gợi nên cái nhỏ nhắn, thanh thoát của cảnh vật.
Bức tranh thu tiếp tục được Nguyễn Khuyến phác họa ở cặp câu thơ tiếp theo:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Những đường nét của quang cảnh cũng hết sức mảnh mai với sóng hơi gợn tí, lá khẽ đưa vèo, dường như mọi chuyển động đều vô cùng nhẹ nhõm, thanh thoát. Vận dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh Nguyễn Khuyến đã làm nổi trội sự yên ắng tuyệt đối của ko gian, của cảnh vật. Phải là ko gian vô cùng yên tĩnh thì thi nhân mới có thể cảm nhận tiếng động thật khẽ, thật êm của cảnh vật, dù là sóng có gợn hay chiếc lá khẽ đưa, bằng giác quan tinh tế, nhạy cảm Nguyễn Khuyến đã nắm trọn từng khoảnh khắc của tự nhiên. Sắc vàng nếu như ở những bài thơ khác chính là sắc màu chủ đạo, là điểm nhấn để gợi nhắc mùa thu thì trong câu thơ của Nguyễn Khuyến sắc vàng đó cũng như bao sắc màu khác trong bức tranh: xanh của trời, trong veo của nước,… nó chỉ góp phần tạo nên đường nét hài hòa cho bức tranh, tuyệt nhiên ko gợi cảm giác buồn chán của tâm trạng, hay héo úa của cảnh vật. Ko chỉ vậy, cái hồn dân dã, vẻ đẹp mùa thu của làng quê Bắc Bộ còn đường gợi lên từ những ngõ trúc lòng vòng:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Ko gian được mở rộng ở chiều cao, tác giả hướng ánh mắt lên bầu trời để cảm thu được cái “xanh ngắt” của bầu trời, và rất tự nhiên thu tầm nhìn về với ngõ trúc qanh co. Ko gian mùa thu vô cùng yên ắng. Mọi chuyển động đều quá nhẹ nhõm, êm ái ko đủ để gợi nên âm thanh, duy chỉ có tiếng động của tiếng cá đớp mồi: “Cá đâu khẽ động dưới chân bèo”. Nhưng cái động đó liên kết với từ “khẽ” lại chỉ càng nhấn mạnh, tô đậm hơn cái yên ắng, u tịch của cảnh vật. Với nghệ thuật lấy động tả tĩnh, Nguyễn Khuyến đã cho thấy cái thanh vắng tuyệt đối của làng quê Việt Nam trong cảnh thu yên bình, dịu nhẹ.
Bài thơ có nhan đề là Câu cá mùa thu, nói về chuyện câu cá nhưng thực lại ko phải vậy. Mượn chuyện câu cá để cảm nhận hết trời thu, cảnh thu vào cõi lòng mình. Hẳn Nguyễn Khuyến phải có tâm hồn thanh vắng tới tuyệt đối mới có thể có nhận đầy đủ vẻ đẹp của mùa thu: trong veo, cái hơi gợn tí của nước, độ rơi khẽ khàng của lá. Đặc thù sự yên ắng trong tâm hồn thi nhân được gợi lên một cách thâm thúy từ tiếng động duy nhất trong bài thơ là tiếng cá đớp mồi dưới chân bèo. Sự yên ắng trong cảnh vật gợi cho người đọc cảm nhận về sự lẻ loi, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ. Trong bài các gam màu lạnh xuất hiện nhiều: trong veo, xanh ngắt,… dường như cái lạnh của thu thấm vào tâm hồn thi sĩ hay chính tâm hồn lẻ loi của tác giả lan tỏa sang cảnh vật. Đặt trong bối cảnh tổ quốc đầy biến thiên lúc bấy giờ, có thể thấy bài thơ trình bày tâm trạng đau buồn của Nguyễn Khuyến trước hiện tình tổ quốc đầy đau thương.
Bài thơ trình bày tài năng sử dụng tiếng nói bậc thầy của Nguyễn Khuyến. Tiếng Việt trong sáng, giản dị nhưng lại diễn tả được tất cả nhưng gì tinh tế, xinh xắn nhất của cảnh vật, diễn tả được tâm trạng và tấm lòng của thi sĩ. Gieo vần “eo” – tử vận tài tình góp phần mô tả ko gian nhỏ hẹp và tâm trạng đầy uẩn khúc của tác giả. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh gợi lên cái yên ắng tuyệt đối của tự nhiên.
Bài thơ Câu cá mùa thu với tiếng nói bậc thầy ko chỉ cho người đọc thấy tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc dùng từ. Nhưng mà đằng sâu đó ta còn cảm thu được một tâm hồn gắn bó tha thiết với tự nhiên, tổ quốc, tấm lòng yêu nước thầm lặng nhưng ko kém phần sâu nặng.
Bài văn mẫu số 3: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Viết về đề tài mùa thu nếu như ở văn học Trung Quốc có “Thu hứng” của Đỗ Phủ là tiêu biểu và rực rỡ thì nền văn học dân tộc Việt ko thể ko nhắc tới chùm thơ thu của cụ Tam Nguyên Yên Đổ_Nguyễn Khuyến. Chùm thơ thu gồm ba bài “Thu vịnh”, “Thu điếu”, “Thu ẩm” mùa thu hiện lên qua cái nhìn đa tình của thi sĩ. Đặc thù là bài thơ“Thu điếu” (Câu cá mùa thu) mang nét rực rỡ riêng “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”, đằng sau cảnh thu, tình thu là tâm trạng, nỗi niềm thầm kín của tác giả.
Nguyễn Khuyến là người học rộng tài cao ba lần đỗ tú tài và ra làm quan dưới triều vua Tự Đức, chứng kiến “từng bước cơn lâm chung” của cơ chế phong kiến thối nát. Ông ko chịu hợp tác với giặc, muốn giữ mình thanh sạch nhưng đã về ở ẩn sau hơn mười năm làm quan. Chùm thơ thu được Nguyễn Khuyến sáng tác sau lúc về ẩn cư nơi quê nhà.
“Thu điếu” cũng như hai bài thơ thu đều được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật bằng tiếng nói dân tộc chữ Nôm. Toàn thể cảnh thu, tình thu được mô tả hiện lên rõ nét trong tám câu thơ.
Mở đầu bài thơ là ko gian, thời kì của mùa thu ở làng quê Bắc Bộ:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”
Ko gian ở đây là ao thu. Ao là đặc trưng của vùng quê chiêm trũng quê hương của tác giả. Thời kì ko phải là đầu thu có chút oi ả xen lẫn của mùa hạ nhưng có nhẽ là lúc phân thu nên mới có hơi lạnh của sự “lạnh lẽo”. Tính từ “Trong veo” đặc tả độ trong của nước dường như có thể nhìn xuyên thấu xuống bên dưới, nó gợi ra sự thanh sạch và yên ắng trên bề mặt ao. Tính từ “lạnh lẽo” như càng làm cho sự vắng lặng tăng thêm. Ko chỉ vậy “một chiếc thuyền câu” số từ chỉ số ít “một chiếc” cùng với tính từ “nhỏ tẻo teo” gợi sự nhỏ nhỏ tới vô cùng. Chiếc thuyền câu như co lại là một chấm trên nền của ao thu. Tác giả sử dụng nghệ thuật chấm phá điểm nhãn. Trên cái nền yên tĩnh của mặt ao xuất hiện một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo. Hai câu thơ đầu đã mở ra một ko gian thu với cảnh sắc rất mộc mạc, giản dị mang nét đặc trưng chất thu, khí thu của làng quê Bắc Bộ.
Nếu như ở hai câu đề nổi trội lên là sự yên ắng thì hai câu thực đã mang những nét vận động nhưng nó lại động để tĩnh. Lấy cái động của cảnh vật nhưng tả cái tĩnh của mùa thu chốn thôn quê.
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
Hai hình ảnh “sóng biếc”, “lá vàng” tưởng nghe đâu ko có mối liên hệ nhưng có một sự logic, chặt chẽ với nhau. Vì gió thổi làm cho sóng gợn, lá rơi. Cảnh vật chuyển động chẳng phải ồ ạt của lá mùa thu như trong thơ Đỗ Phủ nhưng nó thật khẽ khàng, nhẹ nhõm sóng chỉ hơi gợn tí, lá chỉ khẽ đưa vèo. Các tính từ, trạng từ “biếc”, “tí”, “vàng”, “khẽ” được sử dụng thật tài tình, liên kết với nhau tạo nên màu sắc, hình ảnh làm cho cảnh thu trở thành sống động có hồn. Chữ “vèo”làm cho Tản Đà khâm phục, tâm đắc vô cùng. Ông thổ lộ một đời thơ, ông mới có được một câu thơ vừa ý “Vèo trông lá rụng đầy sân”. Nguyễn Khuyến phải là một con người có một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm mới có thể cảm thu được sự chuyển động nhưng như tĩnh tại. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh đã được sử dụng thành công đem lại hiệu quả cao.
Ko gian cảnh vật ko chỉ bó hẹp trong vòng ko của mặt nước, của ao thu nhưng được mở rộng ra hai chiều với một tầm nhìn cao hơn, xa hơn. Đó là cái nhìn toàn cảnh bao quát lên cả bầu trời với nhiều đường nét, màu sắc thoáng đạt:
“Tầng mây lo lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”
Bầu trời xanh ngắt vẫn luôn là biểu tượng đẹp của mùa thu, có lần Nguyễn Du đã từng viết: “Long lanh đáy nước in trời/ Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng” Bầu trời xanh trong, cao thẳm của “Thu điếu” có sự nhất quán với ko gian mây trời của “Thu vịnh” “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao” hay trong “Thu ẩm” với “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”. Mây trời trong “Thu điếu” ko trôi nhưng “lửng lơ” gợi một cảnh thu đẹp và yên tĩnh như ngưng đọng lại trên khoảng ko rộng lớn, rộng lớn. Chiều sâu ko gian được cụ thể hóa bằng độ “lòng vòng” của ngõ trúc. Hình ảnh cây trúc xuất hiện khá nhiều trong thơ của ông, nhìn nói chung nó mang một nét vắng lặng và đượm buồn nhưng Nguyễn Khuyến đã viết: “Dặm thế ngõ trúc đâu từng đó/Cần trúc lơ thơ gió hắt hiu”. Màu xanh của da trời, màu xanh của trúc bao trùm lên sắc màu của ko gian. Cảnh vật trở thành u tịch, cô liêu, hiu hắt với tính từ “vắng teo” tức là vắng tanh, vắng vẻ ko một bóng người đồng thời cũng cho thấy sự thoáng đãng, trong sạch của ko gian nơi đây.
Sự tác động của ngoại cảnh làm cho con người ko khỏi động lòng nhưng lẻ loi. Nguyễn Khuyến có lần đã từng tự thán về nỗi cô độc của đời mình: “Đời loạn đưa về như hạc độc/Tuổi giá hình bóng tựa mây côi” (Cảm hứng).
Sáu câu thơ đầu là sự mô tả về cảnh vật, về mây trời non sông mùa thu. Tới hai cấu kết ta mới thấy sự xuất hiện của con người. Cái ý vị nhất của bài “Thu điếu” nằm ở hai câu cuối: “Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Hình ảnh cụ Tam Nguyên Yên Đổ xuất hiện với tư thế ngồi bó gối buông cần thả câu tạo nên một đường nét bất động trên bức tranh thu yên ắng. Thi sĩ ngồi câu cá nhưng tâm thế như đặt ở nơi nào ko để mắt tới tới việc câu để rồi giật thót trước tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”. Một lần nữa nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công. Tiếng cá đớp tạo nên chuyển động nhỏ cũng làm cho thi sĩ giật thót tỉnh giấc tựa mộng mị nó gợi lên sự yên ắng, u tịch tới vô cùng. Cách hỏi “cá đâu” thật rực rỡ tạo nên sự mơ hồ trong ko gian và sự ngỡ ngàng trong lòng của người điếu ngư. Hình ảnh đó làm cho ta liên tưởng tới cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm ung dung ngồi uống rượu dưới gốc cây:
“Rượu tới cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa mộng mị”
Thực ra, câu cá chỉ là cái cớ để Nguyễn Khuyến mô tả bức tranh thu, qua đó thi sĩ bộc lộ tâm hồn và tâm trạng của mình. Hình ảnh người đi câu cá có thể khiến ta liên tưởng tới con người thi sĩ, nho sĩ trước tình hình tổ quốc lúc bấy giờ. Theo kinh nghiệm của dân gian nước trong thì ko có cá nhưng tiếng cá đớp động chân bèo đã tiếp thêm động lực cho người điếu ngư ko nản lòng nhưng tiếp tục công việc của mình. Cũng giống tương tự chính trị nước ta bấy giờ rối ren, thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà Nguyễn phản kháng yếu ớt nhưng nhanh chóng thỏa hiệp để hồn nước rơi vào tay giặc. Thi sĩ vì muốn bảo toàn khí tiết nên lựa chọn trục đường về ở ẩn noi gương tiền nhân Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm hay cụ Đào Tiềm_Đào Uyên Minh bên Trung Quốc một đời quyết giữ để mình thanh sạch. Tuy nhiên, âm thanh cá đớp động như đánh thức nhà Nho, nhà trí sĩ yêu nước như thức tỉnh thôi thúc ông đứng lên đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc. Nhưng âm thanh đó thật mơ hồ cũng như trằn trọc trong lòng thi sĩ liệu rằng mình có thể góp sức giúp đời hay là bất hợp tác với giặc lánh mình ẩn cư.
Tương tự Nguyễn Khuyến ko chỉ bộc lộ những tình cảm yêu quý tự nhiên, quê hương tổ quốc nhưng còn kín đáo bộc bạch nỗi buồn trong sáng nhưng lẻ loi của một ẩn sĩ, tuy nặng lòng yêu nước nhưng cam phận đành bất lực trước thời thế lựa chọn trục đường lánh đục về trong.
Nguyễn Khuyến là một trong những đại diện lớn nhất và cuối cùng của văn học trung đại Việt Nam ở thời kỳ cuối thế kỉ XIX. Thơ ông là sự liên kết tài tình giữa tinh hoa văn học bác học với văn học dân gian. “Thu điếu” là một trong những bài thơ hay và rực rỡ với sự thành công của văn pháp nghệ thuật lấy động tả tĩnh, chấm phá điểm nhãn, sử dụng các từ láy có tính gợi hình, gợi cảm cao đặc trưng là cách gieo vần “eo” thật tài tình. Bài thơ được tuân theo đúng niêm, đúng luật của thể thơ vừa mang tính quy phạm của thơ ca trung đại cũng thực hiện giải quy phạm với những thông minh mới ko còn sử dụng những hình ảnh ước lệ, tượng trưng nhưng thay vào đó là sự mộc mạc, chất phác của đời sống nông thôn.
“Thu điếu” cùng với hai bài thơ trong chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến đã góp phần làm nên sự phong phú và rực rỡ cho đề tài viết về mùa thu của nền văn học dân tộc với nét đặc trưng là sự yên ắng, yên bình với những hình ảnh bình dị của làng quê.
Bài văn mẫu số 4: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX, tưởng nghe đâu cùng với sự kết thúc của cơ chế xã hội phong kiến suy vong lỗi thời, nền văn học Việt Nam trung đại sẽ rơi vào ngõ cụt của sự thất vọng với một phương thức phản ánh đã lỗi thời. Nhưng thật kì lạ là trong sự suy thoái tưởng chừng đã tới đỉnh điểm đó lại xuất hiện một tài năng thơ ca vào loại xuất chúng như Nguyễn Khuyến. Ông giống như một dấu chấm cảm thán khẳng định tính cổ điển có sức lay động lòng người của văn học trung đại vào thời kỳ cuối cùng của thời kì văn học dài hàng chục thế kỉ này. Ông để lại cho quê hương, cho tổ quốc một di sản văn học phong phú, khổng lồ. Nhưng nói tới thi sĩ Nguyễn Khuyến, người đọc mệnh danh ông là thi sĩ của quê hương làng cảnh Việt Nam, vì ông đã viết nhiều bài thơ hay về cảnh làng quê. Đặc thù là chùm thơ thu của ông, trong đó có bài thơ Thu điếu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Tựa gối ôm cần, lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Chùm thơ ba bài Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dạt dào. Riêng Thu điếu, nhưng thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam, là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
Bài thơ được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng là biểu cảm. Cảnh thu, trời thu của làng quê Vỉệt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngòi bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Thi sĩ hầu như ko hứng thú gì với chuyện câu cá nhưng đắm say với ko khí cảnh sắc mùa thu, ngay câu đầu thi sĩ đã gọi cái ao của mình là ao thu, và với tính chất lạnh lẽo nước trong veo thì đó đúng là ao thu chứ ko phải là môi trường thích hợp cho việc câu cá, tuy nhiên cảm hứng của thi sĩ hoàn toàn đắm chìm trong cảnh sắc mùa thu, một cảnh trong và tĩnh gần như tuyệt đối, nước trong veo, trời xanh ngắt, khách vắng teo, giác quan của thi sĩ cực kì tinh nhậy và phải hết sức chuyên chú thì mới trông thấy được những biểu lộ nhỏ nhặt tinh xảo chỉ làm tôn thêm cho cái trong và tĩnh của một quang cảnh đầy màu sắc:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Màu biếc của sóng hòa hợp với sắc vàng của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật trong phần thực rất điêu luyện, lá vàng với sóng biếc, vận tốc vèo của lá bay tương ứng với mức độ tí của gợn sóng. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ vèo trong thơ Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được câu thơ vừa ý trong bài Cảm thu, tiễn thu:
Vèo trông lá rụng đầy sân
Tới câu luận:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo.
Ko gian được mở rộng, bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời xanh ngắt với những từng mây lửng lơ trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là xanh ngắt. Ở Thu vịnh là Trời thu xanh ngắt mấy từng cao, Thu ẩm là Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt, và Thu điếu là Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt.
Xanh ngắt là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (xám) nhưng xanh ngắt, thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Xóm thôn vắng lặng, u tịch, trục đường lòng vòng, hẻo lánh, ko một bóng người qua lại.
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng thu. Tất cả cảnh vật, từ mặt nước Ao thu lạnh lẽo tới chiếc thuyền câu nhỏ tí teo, từ sóng biếc tới lá vàng, từ tầng mây lửng lơ tới ngõ trúc… đều hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh thoáng chút bâng khuâng, man mác, rất thân thiện, thân thiết với mọi người Việt Nam.
Biết bao thời kì trôi qua trong ko gian của sáng u tịch đó, tư thế ngồi của ông câu cá như cũng bất động trong thời kì:
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
Tựa gối ôm cần là tư thế đợi chờ mòn mỏi của người câu cá. Người xưa có kẻ lấy câu cá làm việc đợi thời, đợi người xứng đáng để phò tá. Văn thơ truyền thống lấy việc câu cá để từ chối việc làm quan và coi câu cá là việc câu người, câu quạnh, câu lưỡi. Bài thơ Thu điếu này cũng trình bày khát vọng câu thanh, câu vắng cho tâm hồn của một thi sĩ có phẩm chất thanh cao.
Cái âm thanh cá đớp động gợi lên sự mơ hồ xa vắng, đánh thức tỉnh.
Bài thơ Câu cá mùa thu là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, nét vẽ xa gần tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa vèo trong làn gió thu tiếng cá đớp động chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Thơ là sự làm mới tâm hồn, Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình đồng quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh, chúng ta thêm yêu quê hương, thêm yêu xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 5: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
“Thu điếu” cho thấy cái thần thái riêng của mùa thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ nhưng Nguyễn Khuyến đã thực sự nắm bắt và trình bày được một cách tài tình, nên thơ.
Một ko gian êm đềm, yên ắng. Ao thu “lạnh lẽo” bởi khí thu bao trùm. Nước ao thu “trong veo” có thể nhìn thấy tận đáy ao. Chiếc thuyền câu, thuyền nan “nhỏ tẻo teo”. Vùng đồng chiêm trũng Yên Đổ thuộc huyện Bình Lục, Hà Nam, quê hương cụ Tam nguyên, hầu như nhà nào cũng có một cái ao nhỏ trong vườn; ao nhỏ nên chiếc thuyền câu cũng “nhỏ tẻo teo”.
Gió thu lành lạnh, nhè nhẹ thổi nên làn sóng biếc trên mặt ao thu chỉ xao động lăn tăn “hơi gợn tí”. Và chiếc lá thu, lá vàng “khẽ đưa vèo”. Cảnh vật từ sóng biếc tới lá vàng “khẽ đưa vèo” vừa đẹp thơ mộng, vừa êm đềm yên ắng. Tác giả tả ít nhưng gợi nhiều, chỉ chấm phá, lấy động tả tĩnh làm nổi trội cái thần thái mùa thu trên vùng đồng bằng sông Hồng.
Ko gian nghệ thuật được mở rộng về các chiều cao, chiều xa, chiều dài và chiều rộng. Bầu trời thu “xanh ngắt”, tầng mây nhẹ trôi “lửng lơ” như khách thơ lang thang du nhàn. Người nào cũng cảm thấy bầu trời thu thoáng đãng, rộng lớn, mênh mông, mỏng như dải lụa xinh xẻo.
Nhìn về bốn phía làng quê, chỉ thấy “ngõ trúc lòng vòng”. Ko một bóng người qua lại, “khách vắng teo”. Lấy cảnh để ngụ tình, thi sĩ tinh tế trình bày tâm hồn lẻ loi của mình.
Cảnh vật trong “Thu điếu” được chấm phá bằng đường nét tài hoa: nhỏ tẻo teo, hơi gợn tí, khẽ đưa vèo, lửng lơ, lòng vòng; được điểm nhãn bằng màu sắc: nước trong veo, sóng biếc, lá vàng, trời xanh ngắt. Đó là sắc thu quê hương thi sĩ, sắc thu của vùng nông thôn Bắc Bộ. Cảnh vật êm đềm, thơ mộng, mơ hồ, xa xăm. Nét thu nào cũng đẹp, thân thuộc, đáng yêu. Nguyễn Khuyến đã trang trải tâm hồn trên từng cảnh thu, nét thu, biểu lộ một tình thu, tình quê nồng nhiệt, đượm đà, thiết tha.
Hai cấu kết biểu lộ một tâm thế nhàn:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
Cái tư thế “ôm cần” của Nguyễn Khuyến được người đọc liên tưởng tới Lã Vọng câu cá bên bờ sông Vị để chờ thời hơn mấy nghìn năm về trước. Có điều, cụ Tam nguyên ko chờ thời nhưng bất lực trước thời cuộc, cáo quan về ở ẩn tại quê nhà: “Rằng quan nhà Nguyễn cáo về đã lâu”.
“Cá đâu đớp động dưới chân bèo” là một nét vẽ lấy động để tả tĩnh, lấy ngoại cảnh để phô diễn tâm hồn thi sĩ, đồng thời làm nổi trội bức tranh tâm trạng mùa thu câu cá.
Qua “Thu điếu”, ta cảm thu được vẻ đẹp tâm hồn của Tam nguyên Yên Đổ: yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương, một phong thái thanh cao, nhàn tản và thanh sạch.
CLICK NGAY vào nút TẢI VỀ dưới đây để tải các bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu Văn lớp 11 file word, pdf hoàn toàn miễn phí.
Bạn thấy bài viết Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất bên dưới để bangtuanhoan.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website bangtuanhoan.edu.vn
Phân mục: Soạn Văn 11
Nguồn: bangtuanhoan.edu.vn
#Top #bài #văn #mẫu #Phân #tích #bài #thơ #Câu #cá #mùa #thu #lớp #hay #nhất
Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất
Hình Ảnh về: Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất
Video về: Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất
Wiki về Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất
Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất -
Bài văn mẫu phân tích, dàn ý bài thơ Câu cá mùa thu tuyển chọn, hay nhất sẽ giúp các em học trò đưa ra các lập luận, phép tắc xác thực và ý nghĩa nhất để hoàn thành xuất sắc bài viết của mình.
Dàn ý mẫu bài Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Mở bài
– Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến: một tác giả chịu tác động đậm nét tư tưởng Nho giáo, sáng tác của ông thường về đạo đức con người, người quân tử. Sau lúc thấy thực tại rối ren, ông ở ẩn sáng tác các tác phẩm trình bày sự hòa hợp với tự nhiên thanh tịnh
– Bài thơ Câu cá mùa thu: Là một bài thơ trong chùm thơ thu ba bài được sáng tác trong thời kì tác giả ở ẩn
Thân bài
1. Hai câu đề
– Mùa thu gợi ra với hai hình ảnh vừa đối lập vừa hợp lý hài hoà “ao thu”, “chiếc thuyền câu” nhỏ tẻo teo;
+ Màu sắc “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu
+ Hình ảnh: Chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo ⇒ rất nhỏ
+ Cách gieo vần “eo”: giàu sức biểu lộ
– Cũng từ ao thu đó tác giả nhìn ra mặt ao và ko gian quanh ao ⇒ đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
⇒ bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu và của tiết trời mùa thu, gợi cảm giác yên tĩnh lạ thường
2. Hai câu thực
– Tiếp tục nét vẽ về mùa thu giàu hình ảnh:
+ Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát rượi, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh
+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
– Sự chuyển động:
+ hơi gợn tí ⇒ chuyển động rất nhẹ ⇒sự chuyên chú quan sát của tác giả
+ “khẽ đưa vèo” ⇒ chuyển động rất nhẹ rất khẽ ⇒ Sự cảm nhận thâm thúy và tinh tế
⇒ Nét rực rỡ rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”
3. Hai câu luận
– Cảnh thu đẹp một vẻ bình dị nhưng yên ắng và đượm buồn:
+ Ko gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu
+Tầng mây lửng lơ: gợi cảm giác thanh nhẹ, thân thuộc thân thiện, yên bình, yên ắng.
+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng ko phải là màu xanh dịu nhẹ, mát rượi nhưng xanh thuần một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc lòng vòng”: hình ảnh thân thuộc
+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, yên ắng
⇒ Ko gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, ko gian yên ắng và thanh vắng
4. Hai cấu kết
– Xuất hiện hình ảnh con người câu cá trong ko gian thu yên ắng với tư thế “Tựa gối buông cần”:
+ “ Buông”: Thả ra (thả lỏng) đi câu để tiêu khiển, ngắm cảnh mùa thu
+ “Lâu chẳng được” : Ko câu được cá
⇒ Đằng sau đó là tư thế thư thái thư thả ngắm cảnh thu, đem câu cá như một thú vui làm thư thái tâm hồn ⇒ sự hòa hợp với tự nhiên của con người
– Toàn bài thơ mang vẻ yên ắng tới câu cuối mới xuất hiện tiếng động:
+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chuyên chú quan sát của thi sĩ trong ko gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”
⇒ Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong ko gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng , “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”
⇒ Nói câu cá nhưng thực ra ko phải bàn chuyện câu cá, sự yên ắng của cảnh vật cho cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ, đó là tâm tình đầy đau buồn trước tình cảnh tổ quốc đầy đau thương
5. Nghệ thuật
– Văn pháp thuỷ mặc (dùng đường nét chấm phá) Đường thi và vẻ đẹp thi trung hữu hoạ của bức tranh phong cảnh
– Vận dụng tài tình nghệ thuật đối.
– Nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công
– Cách gieo vẫn “eo” và sử dụng từ láy tài tình
Kết bài
– Khẳng định lại những nét tiêu biểu về nội dung và nghệ thuật của bài thơ
– Bài thơ mang đến cho độc giả những cảm nhận sâu lắng về một tâm hồn yêu nước thầm kín nhưng thiết tha
Bài văn mẫu số 1: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Trong nền thơ ca dân tộc có nhiều bài thơ tuyệt hay nói về mùa thu. Riêng Nguyễn Khuyến đã có chùm thơ ba bài: Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài thơ nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dào dạt. Riêng bài “Thu điếu”, thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”. “Thu điếu” là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh đẹp mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
“Thu điếu” được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng và biểu cảm. Cảnh thu, trời thu xinh đẹp của làng quê Việt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngọn bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu nói về ao thu và chiếc thuyền câu. Nước ao “trong veo” toả hơi thu “lạnh lẽo”. Sương khói mùa thu như bao trùm cảnh vật. Nước ao thu đã trong lại trong thêm, khí thu lành lạnh lại trở thành”lạnh lẽo”. Trên mặt nước hiện lên nhấp nhoáng một chiếc thuyền câu rất nhỏ nhỏ -“nhỏ tẻo teo”. Cái ao và chiếc thuyền câu là hình ảnh trung tâm của bài thơ, cũng là hình ảnh bình dị, thân thuộc, đáng yêu của quê nhà. Theo Xuân Diệu cho biết vùng đồng chiêm trũng Bình Lục, Hà Nam có cơ man nào là ao, nhiều ao cho nên ao nhỏ, ao nhỏ thì thuyền câu cũng theo đó nhưng “nhỏ tẻo teo”:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”.
Các từ ngữ: “lạnh lẽo”, “trong veo”,”nhỏ tẻo teo” gợi tả đường nét, dáng hình, màu sắc của cảnh vật, sắc nước mùa thu; âm vang lời thơ như tiếng thu, hồn thu vọng về.
Hai câu thơ tiếp theo trong phần thực là những nét vẽ tài hoạ làm rõ thêm cái hồn của cảnh thu:
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”.
Màu”biếc” của sóng hoà hợp với sắc “vàng” của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật đối trong phần thực rất điêu luyện, “lá vàng” với “sóng biếc”, vận tốc “vèo” của lá bay tương ứng với mức độ “tí” của sóng gợn. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ “vèo” trong thơ của Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được một câu thơ vừa ý trong bài “Cảm thu, tiễn thu”, “Vèo trông lá rụng đầy sân”.
Hai câu luận mở rộng ko gian mô tả. Bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời “xanh ngắt” với những tầng mây “lửng lơ” trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là “xanh ngắt”:
– “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao
(Thu vịnh)
– “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”.
(Thu ẩm)
– “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt”.
(Thu điếu)
“Xanh ngắt” là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (mây xám), nhưng xanh ngắt một màu thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi, ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Hình như người dân quê đã ra đồng hết. Xóm thôn vắng lặng, vắng teo. Mọi trục đường lòng vòng, tun hút, ko một bóng người qua lại:
“Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”.
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng mùa thu. Tất cả cảnh vật từ mặt nước “ao thu lạnh lẽo” tới “chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”, từ “sống biếc” tới “lá vàng”, từ”tầng mây lửng lơ tới “ngõ trúc lòng vòng” hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh,… có lúc thoáng chút bâng khuâng, man mác, nhưng rất thân thiện, thân thiết với mỗi con người Việt Nam. Phong cảnh tự nhiên của mùa thu quê hương sao đáng yêu thế!
Cái ý vị của bài thơ “Thu điếu” là ở hai cấu kết:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
“Tựa gối ôm cần” là tư thế của người câu cá cũng là một tâm thế nhàn của thi sĩ đã thoát vòng lợi danh. Cái âm thanh”cá đâu đớp động”, nhất là từ “đâu” gợi lên sự mơ hồ, xa vắng và chợt tỉnh. Người câu cá ở đây chính là thi sĩ, một ông quan to triều Nguyễn, yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc, ko cam tâm làm tay sai cho thực dân Pháp đã cáo bệnh, từ quan. Đằng sau câu chữ hiện lên một nhà nho thanh sạch trốn đời đi ở ẩn. Đang ôm cần đi câu cá nhưng tâm hổn thi sĩ đang đắm chìm trong giấc mộng mùa thu, bỗng chợt tỉnh trở về thực tại lúc”Cá đâu đớp động dưới chân bèo”. Cho nên cảnh vật ao thu, trời thu êm đềm, vắng lặng như chính nỗi lòng của thi sĩ vậy — buồn lẻ loi và trống vắng.
Âm thanh tiếng cá”đớp động dưới chân bèo” đã làm nổi trội quang cảnh tịch mịch của chiếc ao thu. Cảnh vật như xoành xoạch vấn vít với tình người. Tự nhiên đối với Nguyễn Khuyến như một bầu bạn tri kỉ. Ông đã trang trải tình cảm, gửi gắm tâm hồn, tìm lời xoa dịu ở tự nhiên, ở sắc “vàng” của lá thu, ở màu”xanh ngắt” của bầu trời thu, ở làn “sóng biếc” trên mặt ao thu “lạnh lẽo”…
Thật vậy, “Thu điếu” là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rất rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, những nét vẽ xa gần, tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa”vèo” trong làn gió thu, tiếng cá”đớp động” chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Nghệ thuật gieo vần của Nguyễn Khuyến rất lạ mắt. Vần “eo” đi vào bài thơ rất tự nhiên thoải mái, để lại ấn tượng khó quên cho người đọc; âm hưởng của những vần thơ như cuốn hút chúng ta: trong veo – nhỏ tẻo teo – đưa vèo – vắng teo – chân bèo. Thi si Xuân Diệu đã từng viết: “Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh, xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi”…
Thơ là sự làm mới tâm hồn. Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc”Thu điếu”,”Thu vịnh”,”Thu ẩm”, chúng ta yêu thêm mùa thu quê hương, yêu thêm xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 2: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Nguyễn Khuyến là người có cốt cách thanh cao và giàu lòng yêu nước, ông một lòng ko hợp tác với quân địch. Ông được mệnh danh là “thi sĩ của dân tình, làng cảnh Việt Nam”. Ông để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm thơ hay và đặc trưng là chùm ba bài thơ thu tiêu biểu cho làng quê, phong cảnh Việt Nam. Trong đó nổi trội hơn cả là bài Câu cá mùa thu.
Nếu như ở bài Thu vịnh cảnh thu được đón nhận từ cao xa rồi mới tới gần thì bài Câu cá mùa thu quang cảnh tự nhiên mùa thu lại được đón nhận ở một chiều kích khác: từ gần rồi tiến ra cao xa và từ cao xa trở về gần. Quang cảnh được mở ra với nhiều chiều hướng vô cùng sinh động.
Cảnh thu được mở ra với hình ảnh ko gian hết sức trong trẻo:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Ko khí mùa thu được gợi nên từ sự dịu nhẹ, sơ khai nhất của cảnh vật với làn nước trong veo, ko một gợn đục. Mùa hè đã đi qua, những cơn mưa lớn với dòng nước đỏ đục đã ko còn thay vào đó là cái thanh vắng, trong trẻo của làn nước, của cảnh vật. Trong ko gian nhỏ hẹp đó là hình ảnh của chiếc thuyền câu nhưng nó ko hề lọt thỏm giữa ko gian tự nhiên nhưng lại rất hài hòa, tương hợp. Tác giả vẽ ra quang cảnh tưởng như đối lập ao thu – thuyền câu, nhưng kì thực chúng lại hòa quyện với nhau tới kì lạ. Bởi vật tác giả chọn là ao thu chứ ko phải hồ thu – gợi cảm giác rộng lớn, choáng ngợp. Ao thu đó lúc có thuyền câu kế bên trở thành hài hòa, tương hợp và đậm chất quang cảnh làng quê Bắc Bộ Việt Nam. Hai câu thơ đầu gieo vần eo nhưng ko hề gợi lên cảm giác hạn hẹp, nhỏ nhỏ, tù túng nhưng trái lại gợi nên cái nhỏ nhắn, thanh thoát của cảnh vật.
Bức tranh thu tiếp tục được Nguyễn Khuyến phác họa ở cặp câu thơ tiếp theo:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Những đường nét của quang cảnh cũng hết sức mảnh mai với sóng hơi gợn tí, lá khẽ đưa vèo, dường như mọi chuyển động đều vô cùng nhẹ nhõm, thanh thoát. Vận dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh Nguyễn Khuyến đã làm nổi trội sự yên ắng tuyệt đối của ko gian, của cảnh vật. Phải là ko gian vô cùng yên tĩnh thì thi nhân mới có thể cảm nhận tiếng động thật khẽ, thật êm của cảnh vật, dù là sóng có gợn hay chiếc lá khẽ đưa, bằng giác quan tinh tế, nhạy cảm Nguyễn Khuyến đã nắm trọn từng khoảnh khắc của tự nhiên. Sắc vàng nếu như ở những bài thơ khác chính là sắc màu chủ đạo, là điểm nhấn để gợi nhắc mùa thu thì trong câu thơ của Nguyễn Khuyến sắc vàng đó cũng như bao sắc màu khác trong bức tranh: xanh của trời, trong veo của nước,… nó chỉ góp phần tạo nên đường nét hài hòa cho bức tranh, tuyệt nhiên ko gợi cảm giác buồn chán của tâm trạng, hay héo úa của cảnh vật. Ko chỉ vậy, cái hồn dân dã, vẻ đẹp mùa thu của làng quê Bắc Bộ còn đường gợi lên từ những ngõ trúc lòng vòng:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Ko gian được mở rộng ở chiều cao, tác giả hướng ánh mắt lên bầu trời để cảm thu được cái “xanh ngắt” của bầu trời, và rất tự nhiên thu tầm nhìn về với ngõ trúc qanh co. Ko gian mùa thu vô cùng yên ắng. Mọi chuyển động đều quá nhẹ nhõm, êm ái ko đủ để gợi nên âm thanh, duy chỉ có tiếng động của tiếng cá đớp mồi: “Cá đâu khẽ động dưới chân bèo”. Nhưng cái động đó liên kết với từ “khẽ” lại chỉ càng nhấn mạnh, tô đậm hơn cái yên ắng, u tịch của cảnh vật. Với nghệ thuật lấy động tả tĩnh, Nguyễn Khuyến đã cho thấy cái thanh vắng tuyệt đối của làng quê Việt Nam trong cảnh thu yên bình, dịu nhẹ.
Bài thơ có nhan đề là Câu cá mùa thu, nói về chuyện câu cá nhưng thực lại ko phải vậy. Mượn chuyện câu cá để cảm nhận hết trời thu, cảnh thu vào cõi lòng mình. Hẳn Nguyễn Khuyến phải có tâm hồn thanh vắng tới tuyệt đối mới có thể có nhận đầy đủ vẻ đẹp của mùa thu: trong veo, cái hơi gợn tí của nước, độ rơi khẽ khàng của lá. Đặc thù sự yên ắng trong tâm hồn thi nhân được gợi lên một cách thâm thúy từ tiếng động duy nhất trong bài thơ là tiếng cá đớp mồi dưới chân bèo. Sự yên ắng trong cảnh vật gợi cho người đọc cảm nhận về sự lẻ loi, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ. Trong bài các gam màu lạnh xuất hiện nhiều: trong veo, xanh ngắt,… dường như cái lạnh của thu thấm vào tâm hồn thi sĩ hay chính tâm hồn lẻ loi của tác giả lan tỏa sang cảnh vật. Đặt trong bối cảnh tổ quốc đầy biến thiên lúc bấy giờ, có thể thấy bài thơ trình bày tâm trạng đau buồn của Nguyễn Khuyến trước hiện tình tổ quốc đầy đau thương.
Bài thơ trình bày tài năng sử dụng tiếng nói bậc thầy của Nguyễn Khuyến. Tiếng Việt trong sáng, giản dị nhưng lại diễn tả được tất cả nhưng gì tinh tế, xinh xắn nhất của cảnh vật, diễn tả được tâm trạng và tấm lòng của thi sĩ. Gieo vần “eo” – tử vận tài tình góp phần mô tả ko gian nhỏ hẹp và tâm trạng đầy uẩn khúc của tác giả. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh gợi lên cái yên ắng tuyệt đối của tự nhiên.
Bài thơ Câu cá mùa thu với tiếng nói bậc thầy ko chỉ cho người đọc thấy tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc dùng từ. Nhưng mà đằng sâu đó ta còn cảm thu được một tâm hồn gắn bó tha thiết với tự nhiên, tổ quốc, tấm lòng yêu nước thầm lặng nhưng ko kém phần sâu nặng.
Bài văn mẫu số 3: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Viết về đề tài mùa thu nếu như ở văn học Trung Quốc có “Thu hứng” của Đỗ Phủ là tiêu biểu và rực rỡ thì nền văn học dân tộc Việt ko thể ko nhắc tới chùm thơ thu của cụ Tam Nguyên Yên Đổ_Nguyễn Khuyến. Chùm thơ thu gồm ba bài “Thu vịnh”, “Thu điếu”, “Thu ẩm” mùa thu hiện lên qua cái nhìn đa tình của thi sĩ. Đặc thù là bài thơ“Thu điếu” (Câu cá mùa thu) mang nét rực rỡ riêng “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”, đằng sau cảnh thu, tình thu là tâm trạng, nỗi niềm thầm kín của tác giả.
Nguyễn Khuyến là người học rộng tài cao ba lần đỗ tú tài và ra làm quan dưới triều vua Tự Đức, chứng kiến “từng bước cơn lâm chung” của cơ chế phong kiến thối nát. Ông ko chịu hợp tác với giặc, muốn giữ mình thanh sạch nhưng đã về ở ẩn sau hơn mười năm làm quan. Chùm thơ thu được Nguyễn Khuyến sáng tác sau lúc về ẩn cư nơi quê nhà.
“Thu điếu” cũng như hai bài thơ thu đều được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật bằng tiếng nói dân tộc chữ Nôm. Toàn thể cảnh thu, tình thu được mô tả hiện lên rõ nét trong tám câu thơ.
Mở đầu bài thơ là ko gian, thời kì của mùa thu ở làng quê Bắc Bộ:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”
Ko gian ở đây là ao thu. Ao là đặc trưng của vùng quê chiêm trũng quê hương của tác giả. Thời kì ko phải là đầu thu có chút oi ả xen lẫn của mùa hạ nhưng có nhẽ là lúc phân thu nên mới có hơi lạnh của sự “lạnh lẽo”. Tính từ “Trong veo” đặc tả độ trong của nước dường như có thể nhìn xuyên thấu xuống bên dưới, nó gợi ra sự thanh sạch và yên ắng trên bề mặt ao. Tính từ “lạnh lẽo” như càng làm cho sự vắng lặng tăng thêm. Ko chỉ vậy “một chiếc thuyền câu” số từ chỉ số ít “một chiếc” cùng với tính từ “nhỏ tẻo teo” gợi sự nhỏ nhỏ tới vô cùng. Chiếc thuyền câu như co lại là một chấm trên nền của ao thu. Tác giả sử dụng nghệ thuật chấm phá điểm nhãn. Trên cái nền yên tĩnh của mặt ao xuất hiện một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo. Hai câu thơ đầu đã mở ra một ko gian thu với cảnh sắc rất mộc mạc, giản dị mang nét đặc trưng chất thu, khí thu của làng quê Bắc Bộ.
Nếu như ở hai câu đề nổi trội lên là sự yên ắng thì hai câu thực đã mang những nét vận động nhưng nó lại động để tĩnh. Lấy cái động của cảnh vật nhưng tả cái tĩnh của mùa thu chốn thôn quê.
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
Hai hình ảnh “sóng biếc”, “lá vàng” tưởng nghe đâu ko có mối liên hệ nhưng có một sự logic, chặt chẽ với nhau. Vì gió thổi làm cho sóng gợn, lá rơi. Cảnh vật chuyển động chẳng phải ồ ạt của lá mùa thu như trong thơ Đỗ Phủ nhưng nó thật khẽ khàng, nhẹ nhõm sóng chỉ hơi gợn tí, lá chỉ khẽ đưa vèo. Các tính từ, trạng từ “biếc”, “tí”, “vàng”, “khẽ” được sử dụng thật tài tình, liên kết với nhau tạo nên màu sắc, hình ảnh làm cho cảnh thu trở thành sống động có hồn. Chữ “vèo”làm cho Tản Đà khâm phục, tâm đắc vô cùng. Ông thổ lộ một đời thơ, ông mới có được một câu thơ vừa ý “Vèo trông lá rụng đầy sân”. Nguyễn Khuyến phải là một con người có một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm mới có thể cảm thu được sự chuyển động nhưng như tĩnh tại. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh đã được sử dụng thành công đem lại hiệu quả cao.
Ko gian cảnh vật ko chỉ bó hẹp trong vòng ko của mặt nước, của ao thu nhưng được mở rộng ra hai chiều với một tầm nhìn cao hơn, xa hơn. Đó là cái nhìn toàn cảnh bao quát lên cả bầu trời với nhiều đường nét, màu sắc thoáng đạt:
“Tầng mây lo lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”
Bầu trời xanh ngắt vẫn luôn là biểu tượng đẹp của mùa thu, có lần Nguyễn Du đã từng viết: “Long lanh đáy nước in trời/ Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng” Bầu trời xanh trong, cao thẳm của “Thu điếu” có sự nhất quán với ko gian mây trời của “Thu vịnh” “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao” hay trong “Thu ẩm” với “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”. Mây trời trong “Thu điếu” ko trôi nhưng “lửng lơ” gợi một cảnh thu đẹp và yên tĩnh như ngưng đọng lại trên khoảng ko rộng lớn, rộng lớn. Chiều sâu ko gian được cụ thể hóa bằng độ “lòng vòng” của ngõ trúc. Hình ảnh cây trúc xuất hiện khá nhiều trong thơ của ông, nhìn nói chung nó mang một nét vắng lặng và đượm buồn nhưng Nguyễn Khuyến đã viết: “Dặm thế ngõ trúc đâu từng đó/Cần trúc lơ thơ gió hắt hiu”. Màu xanh của da trời, màu xanh của trúc bao trùm lên sắc màu của ko gian. Cảnh vật trở thành u tịch, cô liêu, hiu hắt với tính từ “vắng teo” tức là vắng tanh, vắng vẻ ko một bóng người đồng thời cũng cho thấy sự thoáng đãng, trong sạch của ko gian nơi đây.
Sự tác động của ngoại cảnh làm cho con người ko khỏi động lòng nhưng lẻ loi. Nguyễn Khuyến có lần đã từng tự thán về nỗi cô độc của đời mình: “Đời loạn đưa về như hạc độc/Tuổi giá hình bóng tựa mây côi” (Cảm hứng).
Sáu câu thơ đầu là sự mô tả về cảnh vật, về mây trời non sông mùa thu. Tới hai cấu kết ta mới thấy sự xuất hiện của con người. Cái ý vị nhất của bài “Thu điếu” nằm ở hai câu cuối: “Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Hình ảnh cụ Tam Nguyên Yên Đổ xuất hiện với tư thế ngồi bó gối buông cần thả câu tạo nên một đường nét bất động trên bức tranh thu yên ắng. Thi sĩ ngồi câu cá nhưng tâm thế như đặt ở nơi nào ko để mắt tới tới việc câu để rồi giật thót trước tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”. Một lần nữa nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công. Tiếng cá đớp tạo nên chuyển động nhỏ cũng làm cho thi sĩ giật thót tỉnh giấc tựa mộng mị nó gợi lên sự yên ắng, u tịch tới vô cùng. Cách hỏi “cá đâu” thật rực rỡ tạo nên sự mơ hồ trong ko gian và sự ngỡ ngàng trong lòng của người điếu ngư. Hình ảnh đó làm cho ta liên tưởng tới cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm ung dung ngồi uống rượu dưới gốc cây:
“Rượu tới cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa mộng mị”
Thực ra, câu cá chỉ là cái cớ để Nguyễn Khuyến mô tả bức tranh thu, qua đó thi sĩ bộc lộ tâm hồn và tâm trạng của mình. Hình ảnh người đi câu cá có thể khiến ta liên tưởng tới con người thi sĩ, nho sĩ trước tình hình tổ quốc lúc bấy giờ. Theo kinh nghiệm của dân gian nước trong thì ko có cá nhưng tiếng cá đớp động chân bèo đã tiếp thêm động lực cho người điếu ngư ko nản lòng nhưng tiếp tục công việc của mình. Cũng giống tương tự chính trị nước ta bấy giờ rối ren, thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà Nguyễn phản kháng yếu ớt nhưng nhanh chóng thỏa hiệp để hồn nước rơi vào tay giặc. Thi sĩ vì muốn bảo toàn khí tiết nên lựa chọn trục đường về ở ẩn noi gương tiền nhân Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm hay cụ Đào Tiềm_Đào Uyên Minh bên Trung Quốc một đời quyết giữ để mình thanh sạch. Tuy nhiên, âm thanh cá đớp động như đánh thức nhà Nho, nhà trí sĩ yêu nước như thức tỉnh thôi thúc ông đứng lên đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc. Nhưng âm thanh đó thật mơ hồ cũng như trằn trọc trong lòng thi sĩ liệu rằng mình có thể góp sức giúp đời hay là bất hợp tác với giặc lánh mình ẩn cư.
Tương tự Nguyễn Khuyến ko chỉ bộc lộ những tình cảm yêu quý tự nhiên, quê hương tổ quốc nhưng còn kín đáo bộc bạch nỗi buồn trong sáng nhưng lẻ loi của một ẩn sĩ, tuy nặng lòng yêu nước nhưng cam phận đành bất lực trước thời thế lựa chọn trục đường lánh đục về trong.
Nguyễn Khuyến là một trong những đại diện lớn nhất và cuối cùng của văn học trung đại Việt Nam ở thời kỳ cuối thế kỉ XIX. Thơ ông là sự liên kết tài tình giữa tinh hoa văn học bác học với văn học dân gian. “Thu điếu” là một trong những bài thơ hay và rực rỡ với sự thành công của văn pháp nghệ thuật lấy động tả tĩnh, chấm phá điểm nhãn, sử dụng các từ láy có tính gợi hình, gợi cảm cao đặc trưng là cách gieo vần “eo” thật tài tình. Bài thơ được tuân theo đúng niêm, đúng luật của thể thơ vừa mang tính quy phạm của thơ ca trung đại cũng thực hiện giải quy phạm với những thông minh mới ko còn sử dụng những hình ảnh ước lệ, tượng trưng nhưng thay vào đó là sự mộc mạc, chất phác của đời sống nông thôn.
“Thu điếu” cùng với hai bài thơ trong chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến đã góp phần làm nên sự phong phú và rực rỡ cho đề tài viết về mùa thu của nền văn học dân tộc với nét đặc trưng là sự yên ắng, yên bình với những hình ảnh bình dị của làng quê.
Bài văn mẫu số 4: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX, tưởng nghe đâu cùng với sự kết thúc của cơ chế xã hội phong kiến suy vong lỗi thời, nền văn học Việt Nam trung đại sẽ rơi vào ngõ cụt của sự thất vọng với một phương thức phản ánh đã lỗi thời. Nhưng thật kì lạ là trong sự suy thoái tưởng chừng đã tới đỉnh điểm đó lại xuất hiện một tài năng thơ ca vào loại xuất chúng như Nguyễn Khuyến. Ông giống như một dấu chấm cảm thán khẳng định tính cổ điển có sức lay động lòng người của văn học trung đại vào thời kỳ cuối cùng của thời kì văn học dài hàng chục thế kỉ này. Ông để lại cho quê hương, cho tổ quốc một di sản văn học phong phú, khổng lồ. Nhưng nói tới thi sĩ Nguyễn Khuyến, người đọc mệnh danh ông là thi sĩ của quê hương làng cảnh Việt Nam, vì ông đã viết nhiều bài thơ hay về cảnh làng quê. Đặc thù là chùm thơ thu của ông, trong đó có bài thơ Thu điếu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Tựa gối ôm cần, lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Chùm thơ ba bài Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dạt dào. Riêng Thu điếu, nhưng thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam, là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
Bài thơ được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng là biểu cảm. Cảnh thu, trời thu của làng quê Vỉệt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngòi bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Thi sĩ hầu như ko hứng thú gì với chuyện câu cá nhưng đắm say với ko khí cảnh sắc mùa thu, ngay câu đầu thi sĩ đã gọi cái ao của mình là ao thu, và với tính chất lạnh lẽo nước trong veo thì đó đúng là ao thu chứ ko phải là môi trường thích hợp cho việc câu cá, tuy nhiên cảm hứng của thi sĩ hoàn toàn đắm chìm trong cảnh sắc mùa thu, một cảnh trong và tĩnh gần như tuyệt đối, nước trong veo, trời xanh ngắt, khách vắng teo, giác quan của thi sĩ cực kì tinh nhậy và phải hết sức chuyên chú thì mới trông thấy được những biểu lộ nhỏ nhặt tinh xảo chỉ làm tôn thêm cho cái trong và tĩnh của một quang cảnh đầy màu sắc:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Màu biếc của sóng hòa hợp với sắc vàng của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật trong phần thực rất điêu luyện, lá vàng với sóng biếc, vận tốc vèo của lá bay tương ứng với mức độ tí của gợn sóng. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ vèo trong thơ Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được câu thơ vừa ý trong bài Cảm thu, tiễn thu:
Vèo trông lá rụng đầy sân
Tới câu luận:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo.
Ko gian được mở rộng, bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời xanh ngắt với những từng mây lửng lơ trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là xanh ngắt. Ở Thu vịnh là Trời thu xanh ngắt mấy từng cao, Thu ẩm là Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt, và Thu điếu là Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt.
Xanh ngắt là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (xám) nhưng xanh ngắt, thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Xóm thôn vắng lặng, u tịch, trục đường lòng vòng, hẻo lánh, ko một bóng người qua lại.
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng thu. Tất cả cảnh vật, từ mặt nước Ao thu lạnh lẽo tới chiếc thuyền câu nhỏ tí teo, từ sóng biếc tới lá vàng, từ tầng mây lửng lơ tới ngõ trúc… đều hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh thoáng chút bâng khuâng, man mác, rất thân thiện, thân thiết với mọi người Việt Nam.
Biết bao thời kì trôi qua trong ko gian của sáng u tịch đó, tư thế ngồi của ông câu cá như cũng bất động trong thời kì:
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
Tựa gối ôm cần là tư thế đợi chờ mòn mỏi của người câu cá. Người xưa có kẻ lấy câu cá làm việc đợi thời, đợi người xứng đáng để phò tá. Văn thơ truyền thống lấy việc câu cá để từ chối việc làm quan và coi câu cá là việc câu người, câu quạnh, câu lưỡi. Bài thơ Thu điếu này cũng trình bày khát vọng câu thanh, câu vắng cho tâm hồn của một thi sĩ có phẩm chất thanh cao.
Cái âm thanh cá đớp động gợi lên sự mơ hồ xa vắng, đánh thức tỉnh.
Bài thơ Câu cá mùa thu là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, nét vẽ xa gần tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa vèo trong làn gió thu tiếng cá đớp động chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Thơ là sự làm mới tâm hồn, Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình đồng quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh, chúng ta thêm yêu quê hương, thêm yêu xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 5: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
“Thu điếu” cho thấy cái thần thái riêng của mùa thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ nhưng Nguyễn Khuyến đã thực sự nắm bắt và trình bày được một cách tài tình, nên thơ.
Một ko gian êm đềm, yên ắng. Ao thu “lạnh lẽo” bởi khí thu bao trùm. Nước ao thu “trong veo” có thể nhìn thấy tận đáy ao. Chiếc thuyền câu, thuyền nan “nhỏ tẻo teo”. Vùng đồng chiêm trũng Yên Đổ thuộc huyện Bình Lục, Hà Nam, quê hương cụ Tam nguyên, hầu như nhà nào cũng có một cái ao nhỏ trong vườn; ao nhỏ nên chiếc thuyền câu cũng “nhỏ tẻo teo”.
Gió thu lành lạnh, nhè nhẹ thổi nên làn sóng biếc trên mặt ao thu chỉ xao động lăn tăn “hơi gợn tí”. Và chiếc lá thu, lá vàng “khẽ đưa vèo”. Cảnh vật từ sóng biếc tới lá vàng “khẽ đưa vèo” vừa đẹp thơ mộng, vừa êm đềm yên ắng. Tác giả tả ít nhưng gợi nhiều, chỉ chấm phá, lấy động tả tĩnh làm nổi trội cái thần thái mùa thu trên vùng đồng bằng sông Hồng.
Ko gian nghệ thuật được mở rộng về các chiều cao, chiều xa, chiều dài và chiều rộng. Bầu trời thu “xanh ngắt”, tầng mây nhẹ trôi “lửng lơ” như khách thơ lang thang du nhàn. Người nào cũng cảm thấy bầu trời thu thoáng đãng, rộng lớn, mênh mông, mỏng như dải lụa xinh xẻo.
Nhìn về bốn phía làng quê, chỉ thấy “ngõ trúc lòng vòng”. Ko một bóng người qua lại, “khách vắng teo”. Lấy cảnh để ngụ tình, thi sĩ tinh tế trình bày tâm hồn lẻ loi của mình.
Cảnh vật trong “Thu điếu” được chấm phá bằng đường nét tài hoa: nhỏ tẻo teo, hơi gợn tí, khẽ đưa vèo, lửng lơ, lòng vòng; được điểm nhãn bằng màu sắc: nước trong veo, sóng biếc, lá vàng, trời xanh ngắt. Đó là sắc thu quê hương thi sĩ, sắc thu của vùng nông thôn Bắc Bộ. Cảnh vật êm đềm, thơ mộng, mơ hồ, xa xăm. Nét thu nào cũng đẹp, thân thuộc, đáng yêu. Nguyễn Khuyến đã trang trải tâm hồn trên từng cảnh thu, nét thu, biểu lộ một tình thu, tình quê nồng nhiệt, đượm đà, thiết tha.
Hai cấu kết biểu lộ một tâm thế nhàn:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
Cái tư thế “ôm cần” của Nguyễn Khuyến được người đọc liên tưởng tới Lã Vọng câu cá bên bờ sông Vị để chờ thời hơn mấy nghìn năm về trước. Có điều, cụ Tam nguyên ko chờ thời nhưng bất lực trước thời cuộc, cáo quan về ở ẩn tại quê nhà: “Rằng quan nhà Nguyễn cáo về đã lâu”.
“Cá đâu đớp động dưới chân bèo” là một nét vẽ lấy động để tả tĩnh, lấy ngoại cảnh để phô diễn tâm hồn thi sĩ, đồng thời làm nổi trội bức tranh tâm trạng mùa thu câu cá.
Qua “Thu điếu”, ta cảm thu được vẻ đẹp tâm hồn của Tam nguyên Yên Đổ: yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương, một phong thái thanh cao, nhàn tản và thanh sạch.
CLICK NGAY vào nút TẢI VỀ dưới đây để tải các bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu Văn lớp 11 file word, pdf hoàn toàn miễn phí.
Bạn thấy bài viết Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất bên dưới để bangtuanhoan.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website bangtuanhoan.edu.vn
Phân mục: Soạn Văn 11
Nguồn: bangtuanhoan.edu.vn
#Top #bài #văn #mẫu #Phân #tích #bài #thơ #Câu #cá #mùa #thu #lớp #hay #nhất
[rule_{ruleNumber}]
[box type=”note” align=”” class=”” border-radius: 5px; -webkit-border-radius: 5px; border: 2px solid #1c4a97; padding: 10px 20px;”>
Bạn đang xem: Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất tại bangtuanhoan.edu.vn
Bài văn mẫu phân tích, dàn ý bài thơ Câu cá mùa thu tuyển chọn, hay nhất sẽ giúp các em học trò đưa ra các lập luận, phép tắc xác thực và ý nghĩa nhất để hoàn thành xuất sắc bài viết của mình.
Dàn ý mẫu bài Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Mở bài
– Đôi nét về tác giả Nguyễn Khuyến: một tác giả chịu tác động đậm nét tư tưởng Nho giáo, sáng tác của ông thường về đạo đức con người, người quân tử. Sau lúc thấy thực tại rối ren, ông ở ẩn sáng tác các tác phẩm trình bày sự hòa hợp với tự nhiên thanh tịnh
– Bài thơ Câu cá mùa thu: Là một bài thơ trong chùm thơ thu ba bài được sáng tác trong thời kì tác giả ở ẩn
Thân bài
1. Hai câu đề
– Mùa thu gợi ra với hai hình ảnh vừa đối lập vừa hợp lý hài hoà “ao thu”, “chiếc thuyền câu” nhỏ tẻo teo;
+ Màu sắc “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu
+ Hình ảnh: Chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo ⇒ rất nhỏ
+ Cách gieo vần “eo”: giàu sức biểu lộ
– Cũng từ ao thu đó tác giả nhìn ra mặt ao và ko gian quanh ao ⇒ đặc trưng của vùng đồng bằng Bắc Bộ.
⇒ bộc lộ rung cảm của tâm hồn thi sĩ trước cảnh đẹp mùa thu và của tiết trời mùa thu, gợi cảm giác yên tĩnh lạ thường
2. Hai câu thực
– Tiếp tục nét vẽ về mùa thu giàu hình ảnh:
+ Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát rượi, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh
+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam
– Sự chuyển động:
+ hơi gợn tí ⇒ chuyển động rất nhẹ ⇒sự chuyên chú quan sát của tác giả
+ “khẽ đưa vèo” ⇒ chuyển động rất nhẹ rất khẽ ⇒ Sự cảm nhận thâm thúy và tinh tế
⇒ Nét rực rỡ rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”
3. Hai câu luận
– Cảnh thu đẹp một vẻ bình dị nhưng yên ắng và đượm buồn:
+ Ko gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu
+Tầng mây lửng lơ: gợi cảm giác thanh nhẹ, thân thuộc thân thiện, yên bình, yên ắng.
+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng ko phải là màu xanh dịu nhẹ, mát rượi nhưng xanh thuần một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.
+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc lòng vòng”: hình ảnh thân thuộc
+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, yên ắng
⇒ Ko gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, ko gian yên ắng và thanh vắng
4. Hai cấu kết
– Xuất hiện hình ảnh con người câu cá trong ko gian thu yên ắng với tư thế “Tựa gối buông cần”:
+ “ Buông”: Thả ra (thả lỏng) đi câu để tiêu khiển, ngắm cảnh mùa thu
+ “Lâu chẳng được” : Ko câu được cá
⇒ Đằng sau đó là tư thế thư thái thư thả ngắm cảnh thu, đem câu cá như một thú vui làm thư thái tâm hồn ⇒ sự hòa hợp với tự nhiên của con người
– Toàn bài thơ mang vẻ yên ắng tới câu cuối mới xuất hiện tiếng động:
+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chuyên chú quan sát của thi sĩ trong ko gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”
⇒ Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong ko gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng , “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”
⇒ Nói câu cá nhưng thực ra ko phải bàn chuyện câu cá, sự yên ắng của cảnh vật cho cảm nhận về nỗi cô quạnh, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ, đó là tâm tình đầy đau buồn trước tình cảnh tổ quốc đầy đau thương
5. Nghệ thuật
– Văn pháp thuỷ mặc (dùng đường nét chấm phá) Đường thi và vẻ đẹp thi trung hữu hoạ của bức tranh phong cảnh
– Vận dụng tài tình nghệ thuật đối.
– Nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công
– Cách gieo vẫn “eo” và sử dụng từ láy tài tình
Kết bài
– Khẳng định lại những nét tiêu biểu về nội dung và nghệ thuật của bài thơ
– Bài thơ mang đến cho độc giả những cảm nhận sâu lắng về một tâm hồn yêu nước thầm kín nhưng thiết tha
Bài văn mẫu số 1: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Trong nền thơ ca dân tộc có nhiều bài thơ tuyệt hay nói về mùa thu. Riêng Nguyễn Khuyến đã có chùm thơ ba bài: Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài thơ nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dào dạt. Riêng bài “Thu điếu”, thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”. “Thu điếu” là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh đẹp mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
“Thu điếu” được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng và biểu cảm. Cảnh thu, trời thu xinh đẹp của làng quê Việt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngọn bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu nói về ao thu và chiếc thuyền câu. Nước ao “trong veo” toả hơi thu “lạnh lẽo”. Sương khói mùa thu như bao trùm cảnh vật. Nước ao thu đã trong lại trong thêm, khí thu lành lạnh lại trở thành”lạnh lẽo”. Trên mặt nước hiện lên nhấp nhoáng một chiếc thuyền câu rất nhỏ nhỏ -“nhỏ tẻo teo”. Cái ao và chiếc thuyền câu là hình ảnh trung tâm của bài thơ, cũng là hình ảnh bình dị, thân thuộc, đáng yêu của quê nhà. Theo Xuân Diệu cho biết vùng đồng chiêm trũng Bình Lục, Hà Nam có cơ man nào là ao, nhiều ao cho nên ao nhỏ, ao nhỏ thì thuyền câu cũng theo đó nhưng “nhỏ tẻo teo”:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”.
Các từ ngữ: “lạnh lẽo”, “trong veo”,”nhỏ tẻo teo” gợi tả đường nét, dáng hình, màu sắc của cảnh vật, sắc nước mùa thu; âm vang lời thơ như tiếng thu, hồn thu vọng về.
Hai câu thơ tiếp theo trong phần thực là những nét vẽ tài hoạ làm rõ thêm cái hồn của cảnh thu:
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí,
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”.
Màu”biếc” của sóng hoà hợp với sắc “vàng” của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật đối trong phần thực rất điêu luyện, “lá vàng” với “sóng biếc”, vận tốc “vèo” của lá bay tương ứng với mức độ “tí” của sóng gợn. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ “vèo” trong thơ của Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được một câu thơ vừa ý trong bài “Cảm thu, tiễn thu”, “Vèo trông lá rụng đầy sân”.
Hai câu luận mở rộng ko gian mô tả. Bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời “xanh ngắt” với những tầng mây “lửng lơ” trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là “xanh ngắt”:
– “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao
(Thu vịnh)
– “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”.
(Thu ẩm)
– “Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt”.
(Thu điếu)
“Xanh ngắt” là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (mây xám), nhưng xanh ngắt một màu thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi, ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Hình như người dân quê đã ra đồng hết. Xóm thôn vắng lặng, vắng teo. Mọi trục đường lòng vòng, tun hút, ko một bóng người qua lại:
“Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”.
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng mùa thu. Tất cả cảnh vật từ mặt nước “ao thu lạnh lẽo” tới “chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”, từ “sống biếc” tới “lá vàng”, từ”tầng mây lửng lơ tới “ngõ trúc lòng vòng” hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh,… có lúc thoáng chút bâng khuâng, man mác, nhưng rất thân thiện, thân thiết với mỗi con người Việt Nam. Phong cảnh tự nhiên của mùa thu quê hương sao đáng yêu thế!
Cái ý vị của bài thơ “Thu điếu” là ở hai cấu kết:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
“Tựa gối ôm cần” là tư thế của người câu cá cũng là một tâm thế nhàn của thi sĩ đã thoát vòng lợi danh. Cái âm thanh”cá đâu đớp động”, nhất là từ “đâu” gợi lên sự mơ hồ, xa vắng và chợt tỉnh. Người câu cá ở đây chính là thi sĩ, một ông quan to triều Nguyễn, yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc, ko cam tâm làm tay sai cho thực dân Pháp đã cáo bệnh, từ quan. Đằng sau câu chữ hiện lên một nhà nho thanh sạch trốn đời đi ở ẩn. Đang ôm cần đi câu cá nhưng tâm hổn thi sĩ đang đắm chìm trong giấc mộng mùa thu, bỗng chợt tỉnh trở về thực tại lúc”Cá đâu đớp động dưới chân bèo”. Cho nên cảnh vật ao thu, trời thu êm đềm, vắng lặng như chính nỗi lòng của thi sĩ vậy — buồn lẻ loi và trống vắng.
Âm thanh tiếng cá”đớp động dưới chân bèo” đã làm nổi trội quang cảnh tịch mịch của chiếc ao thu. Cảnh vật như xoành xoạch vấn vít với tình người. Tự nhiên đối với Nguyễn Khuyến như một bầu bạn tri kỉ. Ông đã trang trải tình cảm, gửi gắm tâm hồn, tìm lời xoa dịu ở tự nhiên, ở sắc “vàng” của lá thu, ở màu”xanh ngắt” của bầu trời thu, ở làn “sóng biếc” trên mặt ao thu “lạnh lẽo”…
Thật vậy, “Thu điếu” là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rất rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, những nét vẽ xa gần, tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa”vèo” trong làn gió thu, tiếng cá”đớp động” chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Nghệ thuật gieo vần của Nguyễn Khuyến rất lạ mắt. Vần “eo” đi vào bài thơ rất tự nhiên thoải mái, để lại ấn tượng khó quên cho người đọc; âm hưởng của những vần thơ như cuốn hút chúng ta: trong veo – nhỏ tẻo teo – đưa vèo – vắng teo – chân bèo. Thi si Xuân Diệu đã từng viết: “Cái thú vị của bài “Thu điếu” ở các điệu xanh, xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh tre, xanh trời, xanh bèo, có một màu vàng đâm ngang của chiếc lá thu rơi”…
Thơ là sự làm mới tâm hồn. Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc”Thu điếu”,”Thu vịnh”,”Thu ẩm”, chúng ta yêu thêm mùa thu quê hương, yêu thêm xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 2: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Nguyễn Khuyến là người có cốt cách thanh cao và giàu lòng yêu nước, ông một lòng ko hợp tác với quân địch. Ông được mệnh danh là “thi sĩ của dân tình, làng cảnh Việt Nam”. Ông để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm thơ hay và đặc trưng là chùm ba bài thơ thu tiêu biểu cho làng quê, phong cảnh Việt Nam. Trong đó nổi trội hơn cả là bài Câu cá mùa thu.
Nếu như ở bài Thu vịnh cảnh thu được đón nhận từ cao xa rồi mới tới gần thì bài Câu cá mùa thu quang cảnh tự nhiên mùa thu lại được đón nhận ở một chiều kích khác: từ gần rồi tiến ra cao xa và từ cao xa trở về gần. Quang cảnh được mở ra với nhiều chiều hướng vô cùng sinh động.
Cảnh thu được mở ra với hình ảnh ko gian hết sức trong trẻo:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Ko khí mùa thu được gợi nên từ sự dịu nhẹ, sơ khai nhất của cảnh vật với làn nước trong veo, ko một gợn đục. Mùa hè đã đi qua, những cơn mưa lớn với dòng nước đỏ đục đã ko còn thay vào đó là cái thanh vắng, trong trẻo của làn nước, của cảnh vật. Trong ko gian nhỏ hẹp đó là hình ảnh của chiếc thuyền câu nhưng nó ko hề lọt thỏm giữa ko gian tự nhiên nhưng lại rất hài hòa, tương hợp. Tác giả vẽ ra quang cảnh tưởng như đối lập ao thu – thuyền câu, nhưng kì thực chúng lại hòa quyện với nhau tới kì lạ. Bởi vật tác giả chọn là ao thu chứ ko phải hồ thu – gợi cảm giác rộng lớn, choáng ngợp. Ao thu đó lúc có thuyền câu kế bên trở thành hài hòa, tương hợp và đậm chất quang cảnh làng quê Bắc Bộ Việt Nam. Hai câu thơ đầu gieo vần eo nhưng ko hề gợi lên cảm giác hạn hẹp, nhỏ nhỏ, tù túng nhưng trái lại gợi nên cái nhỏ nhắn, thanh thoát của cảnh vật.
Bức tranh thu tiếp tục được Nguyễn Khuyến phác họa ở cặp câu thơ tiếp theo:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo
Những đường nét của quang cảnh cũng hết sức mảnh mai với sóng hơi gợn tí, lá khẽ đưa vèo, dường như mọi chuyển động đều vô cùng nhẹ nhõm, thanh thoát. Vận dụng thủ pháp lấy động tả tĩnh Nguyễn Khuyến đã làm nổi trội sự yên ắng tuyệt đối của ko gian, của cảnh vật. Phải là ko gian vô cùng yên tĩnh thì thi nhân mới có thể cảm nhận tiếng động thật khẽ, thật êm của cảnh vật, dù là sóng có gợn hay chiếc lá khẽ đưa, bằng giác quan tinh tế, nhạy cảm Nguyễn Khuyến đã nắm trọn từng khoảnh khắc của tự nhiên. Sắc vàng nếu như ở những bài thơ khác chính là sắc màu chủ đạo, là điểm nhấn để gợi nhắc mùa thu thì trong câu thơ của Nguyễn Khuyến sắc vàng đó cũng như bao sắc màu khác trong bức tranh: xanh của trời, trong veo của nước,… nó chỉ góp phần tạo nên đường nét hài hòa cho bức tranh, tuyệt nhiên ko gợi cảm giác buồn chán của tâm trạng, hay héo úa của cảnh vật. Ko chỉ vậy, cái hồn dân dã, vẻ đẹp mùa thu của làng quê Bắc Bộ còn đường gợi lên từ những ngõ trúc lòng vòng:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Ko gian được mở rộng ở chiều cao, tác giả hướng ánh mắt lên bầu trời để cảm thu được cái “xanh ngắt” của bầu trời, và rất tự nhiên thu tầm nhìn về với ngõ trúc qanh co. Ko gian mùa thu vô cùng yên ắng. Mọi chuyển động đều quá nhẹ nhõm, êm ái ko đủ để gợi nên âm thanh, duy chỉ có tiếng động của tiếng cá đớp mồi: “Cá đâu khẽ động dưới chân bèo”. Nhưng cái động đó liên kết với từ “khẽ” lại chỉ càng nhấn mạnh, tô đậm hơn cái yên ắng, u tịch của cảnh vật. Với nghệ thuật lấy động tả tĩnh, Nguyễn Khuyến đã cho thấy cái thanh vắng tuyệt đối của làng quê Việt Nam trong cảnh thu yên bình, dịu nhẹ.
Bài thơ có nhan đề là Câu cá mùa thu, nói về chuyện câu cá nhưng thực lại ko phải vậy. Mượn chuyện câu cá để cảm nhận hết trời thu, cảnh thu vào cõi lòng mình. Hẳn Nguyễn Khuyến phải có tâm hồn thanh vắng tới tuyệt đối mới có thể có nhận đầy đủ vẻ đẹp của mùa thu: trong veo, cái hơi gợn tí của nước, độ rơi khẽ khàng của lá. Đặc thù sự yên ắng trong tâm hồn thi nhân được gợi lên một cách thâm thúy từ tiếng động duy nhất trong bài thơ là tiếng cá đớp mồi dưới chân bèo. Sự yên ắng trong cảnh vật gợi cho người đọc cảm nhận về sự lẻ loi, uẩn khúc trong tâm hồn thi sĩ. Trong bài các gam màu lạnh xuất hiện nhiều: trong veo, xanh ngắt,… dường như cái lạnh của thu thấm vào tâm hồn thi sĩ hay chính tâm hồn lẻ loi của tác giả lan tỏa sang cảnh vật. Đặt trong bối cảnh tổ quốc đầy biến thiên lúc bấy giờ, có thể thấy bài thơ trình bày tâm trạng đau buồn của Nguyễn Khuyến trước hiện tình tổ quốc đầy đau thương.
Bài thơ trình bày tài năng sử dụng tiếng nói bậc thầy của Nguyễn Khuyến. Tiếng Việt trong sáng, giản dị nhưng lại diễn tả được tất cả nhưng gì tinh tế, xinh xắn nhất của cảnh vật, diễn tả được tâm trạng và tấm lòng của thi sĩ. Gieo vần “eo” – tử vận tài tình góp phần mô tả ko gian nhỏ hẹp và tâm trạng đầy uẩn khúc của tác giả. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh gợi lên cái yên ắng tuyệt đối của tự nhiên.
Bài thơ Câu cá mùa thu với tiếng nói bậc thầy ko chỉ cho người đọc thấy tài năng của Nguyễn Khuyến trong việc dùng từ. Nhưng mà đằng sâu đó ta còn cảm thu được một tâm hồn gắn bó tha thiết với tự nhiên, tổ quốc, tấm lòng yêu nước thầm lặng nhưng ko kém phần sâu nặng.
Bài văn mẫu số 3: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Viết về đề tài mùa thu nếu như ở văn học Trung Quốc có “Thu hứng” của Đỗ Phủ là tiêu biểu và rực rỡ thì nền văn học dân tộc Việt ko thể ko nhắc tới chùm thơ thu của cụ Tam Nguyên Yên Đổ_Nguyễn Khuyến. Chùm thơ thu gồm ba bài “Thu vịnh”, “Thu điếu”, “Thu ẩm” mùa thu hiện lên qua cái nhìn đa tình của thi sĩ. Đặc thù là bài thơ“Thu điếu” (Câu cá mùa thu) mang nét rực rỡ riêng “tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam”, đằng sau cảnh thu, tình thu là tâm trạng, nỗi niềm thầm kín của tác giả.
Nguyễn Khuyến là người học rộng tài cao ba lần đỗ tú tài và ra làm quan dưới triều vua Tự Đức, chứng kiến “từng bước cơn lâm chung” của cơ chế phong kiến thối nát. Ông ko chịu hợp tác với giặc, muốn giữ mình thanh sạch nhưng đã về ở ẩn sau hơn mười năm làm quan. Chùm thơ thu được Nguyễn Khuyến sáng tác sau lúc về ẩn cư nơi quê nhà.
“Thu điếu” cũng như hai bài thơ thu đều được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật bằng tiếng nói dân tộc chữ Nôm. Toàn thể cảnh thu, tình thu được mô tả hiện lên rõ nét trong tám câu thơ.
Mở đầu bài thơ là ko gian, thời kì của mùa thu ở làng quê Bắc Bộ:
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo”
Ko gian ở đây là ao thu. Ao là đặc trưng của vùng quê chiêm trũng quê hương của tác giả. Thời kì ko phải là đầu thu có chút oi ả xen lẫn của mùa hạ nhưng có nhẽ là lúc phân thu nên mới có hơi lạnh của sự “lạnh lẽo”. Tính từ “Trong veo” đặc tả độ trong của nước dường như có thể nhìn xuyên thấu xuống bên dưới, nó gợi ra sự thanh sạch và yên ắng trên bề mặt ao. Tính từ “lạnh lẽo” như càng làm cho sự vắng lặng tăng thêm. Ko chỉ vậy “một chiếc thuyền câu” số từ chỉ số ít “một chiếc” cùng với tính từ “nhỏ tẻo teo” gợi sự nhỏ nhỏ tới vô cùng. Chiếc thuyền câu như co lại là một chấm trên nền của ao thu. Tác giả sử dụng nghệ thuật chấm phá điểm nhãn. Trên cái nền yên tĩnh của mặt ao xuất hiện một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo. Hai câu thơ đầu đã mở ra một ko gian thu với cảnh sắc rất mộc mạc, giản dị mang nét đặc trưng chất thu, khí thu của làng quê Bắc Bộ.
Nếu như ở hai câu đề nổi trội lên là sự yên ắng thì hai câu thực đã mang những nét vận động nhưng nó lại động để tĩnh. Lấy cái động của cảnh vật nhưng tả cái tĩnh của mùa thu chốn thôn quê.
“Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo”
Hai hình ảnh “sóng biếc”, “lá vàng” tưởng nghe đâu ko có mối liên hệ nhưng có một sự logic, chặt chẽ với nhau. Vì gió thổi làm cho sóng gợn, lá rơi. Cảnh vật chuyển động chẳng phải ồ ạt của lá mùa thu như trong thơ Đỗ Phủ nhưng nó thật khẽ khàng, nhẹ nhõm sóng chỉ hơi gợn tí, lá chỉ khẽ đưa vèo. Các tính từ, trạng từ “biếc”, “tí”, “vàng”, “khẽ” được sử dụng thật tài tình, liên kết với nhau tạo nên màu sắc, hình ảnh làm cho cảnh thu trở thành sống động có hồn. Chữ “vèo”làm cho Tản Đà khâm phục, tâm đắc vô cùng. Ông thổ lộ một đời thơ, ông mới có được một câu thơ vừa ý “Vèo trông lá rụng đầy sân”. Nguyễn Khuyến phải là một con người có một tâm hồn tinh tế, nhạy cảm mới có thể cảm thu được sự chuyển động nhưng như tĩnh tại. Nghệ thuật lấy động tả tĩnh đã được sử dụng thành công đem lại hiệu quả cao.
Ko gian cảnh vật ko chỉ bó hẹp trong vòng ko của mặt nước, của ao thu nhưng được mở rộng ra hai chiều với một tầm nhìn cao hơn, xa hơn. Đó là cái nhìn toàn cảnh bao quát lên cả bầu trời với nhiều đường nét, màu sắc thoáng đạt:
“Tầng mây lo lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo”
Bầu trời xanh ngắt vẫn luôn là biểu tượng đẹp của mùa thu, có lần Nguyễn Du đã từng viết: “Long lanh đáy nước in trời/ Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng” Bầu trời xanh trong, cao thẳm của “Thu điếu” có sự nhất quán với ko gian mây trời của “Thu vịnh” “Trời thu xanh ngắt mấy tầng cao” hay trong “Thu ẩm” với “Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt”. Mây trời trong “Thu điếu” ko trôi nhưng “lửng lơ” gợi một cảnh thu đẹp và yên tĩnh như ngưng đọng lại trên khoảng ko rộng lớn, rộng lớn. Chiều sâu ko gian được cụ thể hóa bằng độ “lòng vòng” của ngõ trúc. Hình ảnh cây trúc xuất hiện khá nhiều trong thơ của ông, nhìn nói chung nó mang một nét vắng lặng và đượm buồn nhưng Nguyễn Khuyến đã viết: “Dặm thế ngõ trúc đâu từng đó/Cần trúc lơ thơ gió hắt hiu”. Màu xanh của da trời, màu xanh của trúc bao trùm lên sắc màu của ko gian. Cảnh vật trở thành u tịch, cô liêu, hiu hắt với tính từ “vắng teo” tức là vắng tanh, vắng vẻ ko một bóng người đồng thời cũng cho thấy sự thoáng đãng, trong sạch của ko gian nơi đây.
Sự tác động của ngoại cảnh làm cho con người ko khỏi động lòng nhưng lẻ loi. Nguyễn Khuyến có lần đã từng tự thán về nỗi cô độc của đời mình: “Đời loạn đưa về như hạc độc/Tuổi giá hình bóng tựa mây côi” (Cảm hứng).
Sáu câu thơ đầu là sự mô tả về cảnh vật, về mây trời non sông mùa thu. Tới hai cấu kết ta mới thấy sự xuất hiện của con người. Cái ý vị nhất của bài “Thu điếu” nằm ở hai câu cuối: “Tựa gối buông cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Hình ảnh cụ Tam Nguyên Yên Đổ xuất hiện với tư thế ngồi bó gối buông cần thả câu tạo nên một đường nét bất động trên bức tranh thu yên ắng. Thi sĩ ngồi câu cá nhưng tâm thế như đặt ở nơi nào ko để mắt tới tới việc câu để rồi giật thót trước tiếng cá “đớp động dưới chân bèo”. Một lần nữa nghệ thuật lấy động tả tĩnh được sử dụng thành công. Tiếng cá đớp tạo nên chuyển động nhỏ cũng làm cho thi sĩ giật thót tỉnh giấc tựa mộng mị nó gợi lên sự yên ắng, u tịch tới vô cùng. Cách hỏi “cá đâu” thật rực rỡ tạo nên sự mơ hồ trong ko gian và sự ngỡ ngàng trong lòng của người điếu ngư. Hình ảnh đó làm cho ta liên tưởng tới cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm ung dung ngồi uống rượu dưới gốc cây:
“Rượu tới cội cây ta sẽ uống/Nhìn xem phú quý tựa mộng mị”
Thực ra, câu cá chỉ là cái cớ để Nguyễn Khuyến mô tả bức tranh thu, qua đó thi sĩ bộc lộ tâm hồn và tâm trạng của mình. Hình ảnh người đi câu cá có thể khiến ta liên tưởng tới con người thi sĩ, nho sĩ trước tình hình tổ quốc lúc bấy giờ. Theo kinh nghiệm của dân gian nước trong thì ko có cá nhưng tiếng cá đớp động chân bèo đã tiếp thêm động lực cho người điếu ngư ko nản lòng nhưng tiếp tục công việc của mình. Cũng giống tương tự chính trị nước ta bấy giờ rối ren, thực dân Pháp xâm lược, triều đình nhà Nguyễn phản kháng yếu ớt nhưng nhanh chóng thỏa hiệp để hồn nước rơi vào tay giặc. Thi sĩ vì muốn bảo toàn khí tiết nên lựa chọn trục đường về ở ẩn noi gương tiền nhân Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm hay cụ Đào Tiềm_Đào Uyên Minh bên Trung Quốc một đời quyết giữ để mình thanh sạch. Tuy nhiên, âm thanh cá đớp động như đánh thức nhà Nho, nhà trí sĩ yêu nước như thức tỉnh thôi thúc ông đứng lên đấu tranh bảo vệ nền độc lập dân tộc. Nhưng âm thanh đó thật mơ hồ cũng như trằn trọc trong lòng thi sĩ liệu rằng mình có thể góp sức giúp đời hay là bất hợp tác với giặc lánh mình ẩn cư.
Tương tự Nguyễn Khuyến ko chỉ bộc lộ những tình cảm yêu quý tự nhiên, quê hương tổ quốc nhưng còn kín đáo bộc bạch nỗi buồn trong sáng nhưng lẻ loi của một ẩn sĩ, tuy nặng lòng yêu nước nhưng cam phận đành bất lực trước thời thế lựa chọn trục đường lánh đục về trong.
Nguyễn Khuyến là một trong những đại diện lớn nhất và cuối cùng của văn học trung đại Việt Nam ở thời kỳ cuối thế kỉ XIX. Thơ ông là sự liên kết tài tình giữa tinh hoa văn học bác học với văn học dân gian. “Thu điếu” là một trong những bài thơ hay và rực rỡ với sự thành công của văn pháp nghệ thuật lấy động tả tĩnh, chấm phá điểm nhãn, sử dụng các từ láy có tính gợi hình, gợi cảm cao đặc trưng là cách gieo vần “eo” thật tài tình. Bài thơ được tuân theo đúng niêm, đúng luật của thể thơ vừa mang tính quy phạm của thơ ca trung đại cũng thực hiện giải quy phạm với những thông minh mới ko còn sử dụng những hình ảnh ước lệ, tượng trưng nhưng thay vào đó là sự mộc mạc, chất phác của đời sống nông thôn.
“Thu điếu” cùng với hai bài thơ trong chùm thơ thu của Nguyễn Khuyến đã góp phần làm nên sự phong phú và rực rỡ cho đề tài viết về mùa thu của nền văn học dân tộc với nét đặc trưng là sự yên ắng, yên bình với những hình ảnh bình dị của làng quê.
Bài văn mẫu số 4: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
Cuối thế kỉ XVIII đầu thế kỉ XIX, tưởng nghe đâu cùng với sự kết thúc của cơ chế xã hội phong kiến suy vong lỗi thời, nền văn học Việt Nam trung đại sẽ rơi vào ngõ cụt của sự thất vọng với một phương thức phản ánh đã lỗi thời. Nhưng thật kì lạ là trong sự suy thoái tưởng chừng đã tới đỉnh điểm đó lại xuất hiện một tài năng thơ ca vào loại xuất chúng như Nguyễn Khuyến. Ông giống như một dấu chấm cảm thán khẳng định tính cổ điển có sức lay động lòng người của văn học trung đại vào thời kỳ cuối cùng của thời kì văn học dài hàng chục thế kỉ này. Ông để lại cho quê hương, cho tổ quốc một di sản văn học phong phú, khổng lồ. Nhưng nói tới thi sĩ Nguyễn Khuyến, người đọc mệnh danh ông là thi sĩ của quê hương làng cảnh Việt Nam, vì ông đã viết nhiều bài thơ hay về cảnh làng quê. Đặc thù là chùm thơ thu của ông, trong đó có bài thơ Thu điếu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió sẽ đưa vèo
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Tựa gối ôm cần, lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo.
Chùm thơ ba bài Thu vịnh, Thu ẩm và Thu điếu. Bài nào cũng hay, cũng đẹp cho thấy một tình quê dạt dào. Riêng Thu điếu, nhưng thi sĩ Xuân Diệu đã khẳng định là tiêu biểu hơn cả cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam, là bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ: Cảnh mùa thu quê hương, tình yêu tự nhiên, yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương tha thiết.
Bài thơ được viết bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, tiếng nói tinh tế, hình tượng là biểu cảm. Cảnh thu, trời thu của làng quê Vỉệt Nam như hiện lên trong dáng vẻ và màu sắc tuyệt vời dưới ngòi bút thần tình của Nguyễn Khuyến.
Hai câu đầu:
Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu nhỏ tẻo teo
Thi sĩ hầu như ko hứng thú gì với chuyện câu cá nhưng đắm say với ko khí cảnh sắc mùa thu, ngay câu đầu thi sĩ đã gọi cái ao của mình là ao thu, và với tính chất lạnh lẽo nước trong veo thì đó đúng là ao thu chứ ko phải là môi trường thích hợp cho việc câu cá, tuy nhiên cảm hứng của thi sĩ hoàn toàn đắm chìm trong cảnh sắc mùa thu, một cảnh trong và tĩnh gần như tuyệt đối, nước trong veo, trời xanh ngắt, khách vắng teo, giác quan của thi sĩ cực kì tinh nhậy và phải hết sức chuyên chú thì mới trông thấy được những biểu lộ nhỏ nhặt tinh xảo chỉ làm tôn thêm cho cái trong và tĩnh của một quang cảnh đầy màu sắc:
Sóng biếc theo làn hơi gợn tí
Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo.
Màu biếc của sóng hòa hợp với sắc vàng của lá vẽ nên bức tranh quê đơn sơ nhưng lộng lẫy. Nghệ thuật trong phần thực rất điêu luyện, lá vàng với sóng biếc, vận tốc vèo của lá bay tương ứng với mức độ tí của gợn sóng. Thi sĩ Tản Đà đã hết lời ca tụng chữ vèo trong thơ Nguyễn Khuyến. Ông đã nói một đời thơ của mình may ra mới có được câu thơ vừa ý trong bài Cảm thu, tiễn thu:
Vèo trông lá rụng đầy sân
Tới câu luận:
Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo.
Ko gian được mở rộng, bức tranh thu có thêm chiều cao của bầu trời xanh ngắt với những từng mây lửng lơ trôi theo chiều gió nhẹ. Trong chùm thơ thu, Nguyễn Khuyến nhận diện sắc trời thu là xanh ngắt. Ở Thu vịnh là Trời thu xanh ngắt mấy từng cao, Thu ẩm là Da trời người nào nhuộm nhưng xanh ngắt, và Thu điếu là Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt.
Xanh ngắt là xanh nhưng có chiều sâu. Trời thu ko mây (xám) nhưng xanh ngắt, thăm thẳm. Xanh ngắt đã gợi ra cái sâu, cái lắng của ko gian, cái nhìn vời vợi của thi sĩ, của ông lão đang câu cá. Thế rồi ông lơ đãng đưa mắt nhìn về bốn phía làng quê. Xóm thôn vắng lặng, u tịch, trục đường lòng vòng, hẻo lánh, ko một bóng người qua lại.
Ngõ trúc lòng vòng khách vắng teo
Cảnh vật êm đềm, thoáng một nỗi buồn cô tịch, hiu hắt. Người câu cá như đang chìm trong giấc mộng thu. Tất cả cảnh vật, từ mặt nước Ao thu lạnh lẽo tới chiếc thuyền câu nhỏ tí teo, từ sóng biếc tới lá vàng, từ tầng mây lửng lơ tới ngõ trúc… đều hiện lên với đường nét, màu sắc, âm thanh thoáng chút bâng khuâng, man mác, rất thân thiện, thân thiết với mọi người Việt Nam.
Biết bao thời kì trôi qua trong ko gian của sáng u tịch đó, tư thế ngồi của ông câu cá như cũng bất động trong thời kì:
Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo
Tựa gối ôm cần là tư thế đợi chờ mòn mỏi của người câu cá. Người xưa có kẻ lấy câu cá làm việc đợi thời, đợi người xứng đáng để phò tá. Văn thơ truyền thống lấy việc câu cá để từ chối việc làm quan và coi câu cá là việc câu người, câu quạnh, câu lưỡi. Bài thơ Thu điếu này cũng trình bày khát vọng câu thanh, câu vắng cho tâm hồn của một thi sĩ có phẩm chất thanh cao.
Cái âm thanh cá đớp động gợi lên sự mơ hồ xa vắng, đánh thức tỉnh.
Bài thơ Câu cá mùa thu là một bài thơ tả cảnh ngụ tình rực rỡ của Nguyễn Khuyến. Cảnh sắc mùa thu quê hương được mô tả bằng những gam màu đậm nhạt, nét vẽ xa gần tinh tế gợi cảm. Âm thanh của tiếng lá rơi đưa vèo trong làn gió thu tiếng cá đớp động chân bèo – đó là tiếng thu dân dã, thân thuộc của đồng quê đã khơi gợi trong lòng chúng ta bao hoài niệm đẹp về quê hương tổ quốc.
Thơ là sự làm mới tâm hồn, Nguyễn Khuyến yêu tự nhiên mùa thu, yêu cảnh sắc đồng quê với tất cả tình đồng quê nồng nhiệt. Ông là thi sĩ của làng cảnh Việt Nam. Đọc Thu điếu, Thu ẩm, Thu vịnh, chúng ta thêm yêu quê hương, thêm yêu xóm thôn đồng nội, tổ quốc. Với Nguyễn Khuyến, tả mùa thu, yêu mùa thu đẹp cũng là yêu quê hương tổ quốc. Nguyễn Khuyến là thi sĩ kiệt xuất đã chiếm một địa vị vẻ vang trong nền thơ ca cổ điển Việt Nam.
Bài văn mẫu số 5: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu
“Thu điếu” cho thấy cái thần thái riêng của mùa thu ở nông thôn vùng đồng bằng Bắc Bộ nhưng Nguyễn Khuyến đã thực sự nắm bắt và trình bày được một cách tài tình, nên thơ.
Một ko gian êm đềm, yên ắng. Ao thu “lạnh lẽo” bởi khí thu bao trùm. Nước ao thu “trong veo” có thể nhìn thấy tận đáy ao. Chiếc thuyền câu, thuyền nan “nhỏ tẻo teo”. Vùng đồng chiêm trũng Yên Đổ thuộc huyện Bình Lục, Hà Nam, quê hương cụ Tam nguyên, hầu như nhà nào cũng có một cái ao nhỏ trong vườn; ao nhỏ nên chiếc thuyền câu cũng “nhỏ tẻo teo”.
Gió thu lành lạnh, nhè nhẹ thổi nên làn sóng biếc trên mặt ao thu chỉ xao động lăn tăn “hơi gợn tí”. Và chiếc lá thu, lá vàng “khẽ đưa vèo”. Cảnh vật từ sóng biếc tới lá vàng “khẽ đưa vèo” vừa đẹp thơ mộng, vừa êm đềm yên ắng. Tác giả tả ít nhưng gợi nhiều, chỉ chấm phá, lấy động tả tĩnh làm nổi trội cái thần thái mùa thu trên vùng đồng bằng sông Hồng.
Ko gian nghệ thuật được mở rộng về các chiều cao, chiều xa, chiều dài và chiều rộng. Bầu trời thu “xanh ngắt”, tầng mây nhẹ trôi “lửng lơ” như khách thơ lang thang du nhàn. Người nào cũng cảm thấy bầu trời thu thoáng đãng, rộng lớn, mênh mông, mỏng như dải lụa xinh xẻo.
Nhìn về bốn phía làng quê, chỉ thấy “ngõ trúc lòng vòng”. Ko một bóng người qua lại, “khách vắng teo”. Lấy cảnh để ngụ tình, thi sĩ tinh tế trình bày tâm hồn lẻ loi của mình.
Cảnh vật trong “Thu điếu” được chấm phá bằng đường nét tài hoa: nhỏ tẻo teo, hơi gợn tí, khẽ đưa vèo, lửng lơ, lòng vòng; được điểm nhãn bằng màu sắc: nước trong veo, sóng biếc, lá vàng, trời xanh ngắt. Đó là sắc thu quê hương thi sĩ, sắc thu của vùng nông thôn Bắc Bộ. Cảnh vật êm đềm, thơ mộng, mơ hồ, xa xăm. Nét thu nào cũng đẹp, thân thuộc, đáng yêu. Nguyễn Khuyến đã trang trải tâm hồn trên từng cảnh thu, nét thu, biểu lộ một tình thu, tình quê nồng nhiệt, đượm đà, thiết tha.
Hai cấu kết biểu lộ một tâm thế nhàn:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được,
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”.
Cái tư thế “ôm cần” của Nguyễn Khuyến được người đọc liên tưởng tới Lã Vọng câu cá bên bờ sông Vị để chờ thời hơn mấy nghìn năm về trước. Có điều, cụ Tam nguyên ko chờ thời nhưng bất lực trước thời cuộc, cáo quan về ở ẩn tại quê nhà: “Rằng quan nhà Nguyễn cáo về đã lâu”.
“Cá đâu đớp động dưới chân bèo” là một nét vẽ lấy động để tả tĩnh, lấy ngoại cảnh để phô diễn tâm hồn thi sĩ, đồng thời làm nổi trội bức tranh tâm trạng mùa thu câu cá.
Qua “Thu điếu”, ta cảm thu được vẻ đẹp tâm hồn của Tam nguyên Yên Đổ: yêu mùa thu đẹp gắn liền với tình yêu quê hương, một phong thái thanh cao, nhàn tản và thanh sạch.
CLICK NGAY vào nút TẢI VỀ dưới đây để tải các bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu Văn lớp 11 file word, pdf hoàn toàn miễn phí.
Bạn thấy bài viết Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất bên dưới để bangtuanhoan.edu.vn có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website bangtuanhoan.edu.vn
Phân mục: Soạn Văn 11
Nguồn: bangtuanhoan.edu.vn
#Top #bài #văn #mẫu #Phân #tích #bài #thơ #Câu #cá #mùa #thu #lớp #hay #nhất
[/box]
#Top #bài #văn #mẫu #Phân #tích #bài #thơ #Câu #cá #mùa #thu #lớp #hay #nhất
Bạn thấy bài viết Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất có giải quyết đươc vấn đề bạn tìm hiểu không?, nếu không hãy comment góp ý thêm về Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất bên dưới để bangtuanhoan.edu.vn có thể chỉnh sửa & cải thiện nội dung tốt hơn cho độc giả nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website bangtuanhoan.edu.vn
Nhớ để nguồn: Top 5 bài văn mẫu: Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu lớp 11 hay nhất tại bangtuanhoan.edu.vn
Chuyên mục: Kiến thức chung